శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం - 33

బాలచంద్రుఁడు నరసింహుని తలయనుకొని వేరొకని తలగోసి తండ్రియొద్దకుఁ గొంపోవుట

ఘనముగనొకవెల్ల గజముపనెక్కి
నేర్పుమైయొకడుండ నిర్భయుడగుచు
అనుజులనందర నటబుచ్చివచ్చి
కొదమసింహముమాడ్కి కుంభిపైదుమికి
వక్షముంబాకున వడితోడపొడువ
వాలంబునకువెళ్ళి వచ్చెనుతిరిగి
కదగిగుంజగ నెత్రుకాలువలయ్యె
ఖండించిమదగజ ఘనమస్తకంబు
కూల్చెనుభూమిపై కొండచందమున
పైనరుడెవ్వడో భావింపలేక
నరసింగుడనినమ్మి చిత్తమున
తమకంబుచేవాని తలతెగగొసి
తనచేతబట్టుక తమతండ్రికదకు
బాలుడువిచ్చేసె ప్రజ్వరిల్లుచును
సమరరంగముచూడ చక్కగనుండె
ఘనమైననెత్తురు కాల్వలైనిలిచె
తెగిపడ్డగజములు దీవిలైయొప్పె
నరికినతురగముల్ నక్రంబులాయె
పొర్లాడుశిరములు బుద్భుధపటలి
ట్Yఎక్కెముల్ గొడుగులు డిండీరవితతి
కలిగినపుచ్చముల్ కచ్చపరాజి
మేతినేత్రంబులు మీనవారంబు
దీర్ఘశిరోజముల్ తీరైననాచు
మెదడునుమాంసంబు మించినబురద
తరచైనయీటెలు దర్వీకరాళి
పొడియైనభూషణ పుంజములెల్ల
సైకతనిచయంబు సరవివర్ణింప
ఇటువంతిరణరంగ మీక్షించికొనుచు
చనుదెంచిసోపాన సంయుక్తమైన
మేడమీదకినెక్కి మేటివిక్రముడు
బాలుడాశిరమును బ్రహ్మకర్పించె
నాయకావలిజూచి నాయుడిట్లనియె
చెలువైననరసింగు శిరమిదికాదు
రహివెంకుశిరమౌట గ్రహియింపలేక
చనుదెంచెనేమయ్య జగదీశుతమ్ము
డైనట్టినరసింహు డన్నదగ్గరకు
తరలెనుబలముల తాదెత్తునంచు
తెలియలేవైతివి ధీరాగ్రగణ్య
అనిపల్కగాబాలు డాగ్రహమంది
వీరులకెల్లను వినతిగావించి
కడువేగమునవచ్చి కలిసెతమ్ములను

ఇరుపక్షములవారు సంకుల సమరంబొనర్చుట

అటమున్నెనరసింహు డధికబలమ్ము
తెచ్చుకమొనచేసె ధీరతనెదుట
మదగజంబులపైకి మత్తసింహంబు
లరుదెంచువిధమున ఆశ్చర్యలీల
పౌజుపైనడచిరి బాలురార్వురును
వసుధేశుతమ్ముడు వారలజూచి
తనవారికెల్లను తాసైగజేసె
క్రమ్మిరివిలుకాండ్రు ఘనులపైనపుడు
బాలుడుమొదలైన బాలవీరులును
నారులవిండ్లను నలినలిచేసి
తొనలునుబాణముల్ తునుకలుచేసి
వెరువకయుండిరి వీరులపైకి
కదిసిమూకలువచ్చి కదనమధ్యమున
సాంద్రవంశాటవి చందముదోప
క్రమ్మిరిసాధ్వస కరముగనపుడు
తలకకవారలు ధైర్యంబునొంది
చేగదల్ త్రిప్పుచు చెలగిఆర్చుచును
కొక్కెరగుంపుపై కుప్పించియురికి
సాల్వంబుఢీకొన్న చందంబుగాగ
కరులపైసింహంబు కదిసినరీతి
వ్యాఘ్రంబుగోవుల వడిదాకినట్లు
సేనలపైకేగి చెండాడిమరియు
చెక్కులముక్కుల చేతులమెడల
కన్నులవెన్నుల గడ్డాలతలల
ఘనమైనకత్తుల ఖండించిమించి
కుంతములంబోడ్చి కూలంగత్రోసి
చక్రసంఘముచేత చక్కుగాచేసి
రెదురెవ్వరునులేక యీతీరుసల్ప
చాపకట్టుగగూలె సకలబలంబు
అంతకంతకుయుద్ధ మగ్గలంబాయె
అప్పుడుబాలుడా యనుజులకనియె
దళముపైబోకుడి దట్టించిమీరు
కామేశుతమ్ముని కనుగొనివత్తు
అనుచునాతడుబోయె నడుగుచురిపుల

బాలచంద్ర నరసింహభూపతుల ద్వంద్వయుద్ధము

అనుగుభూపతిపుత్రుడా నరసింహు
డెక్కడనున్నవా డేడిరావాడు
బాలచంద్రుడువచ్చు పటిమవీక్షించి
ఢాకకుభయపడి డాగెనోలేక
పందతనంబున పారెనోచెప్పు
డనివిచారించుచు అపుడుబాలుండు
గజముపైసింగంబు గమకించురీతి
పర్వతమ్ముననబిడ్గు పడ్డట్లుగాను
తగగొంతుగొనెకాము తమ్మునిమీద
చుట్టువారలు శూరతనపుడు
ఘనపరాక్రమముచే కదియంగజూచి
గరిమబ్రహ్మన్నపట్టి ఘనకుంతమునకు
ప్రతివచ్చు సామంతరాగోలపట్టి
కటియందుగట్టిగా కాసెబిగించి
ఆంజనేయునిభంగి అటచౌకళించి
కిలకిలనార్చుచు కేరళవిభుని
పొడిచిత్రోసెనువేగ భూమిపైబడగ
కర్ణాటభూమిశు కలనిలోజంపె
మాలవమహినేలు మనుజేశుశిరము
చిదిమినట్టుగద్రుంచె చిత్రంబుగాగ
బర్బరధరణీశు బాహులనరికి
సమవర్తికడకంపె శౌర్యంబువెలయ
కరిపైనినుండిన ఘననరసింగు
పైబడెసాహస పాటవమొప్ప
దంతినికవియించె ధరణీశ్వరుండు
బాలచంద్రుడు కోపభారముతొ పిదప
తండ్రినిబోలిన తనయుడుగాన
కడు ఉన్నతంబైన కరిపైకివడిగ
కుప్పించిదుమికి ఆకువలయేశ్వరుని
బుజమునపొడిచెను భూమీశుడలిగి
ఐతాంబపుత్రుని అసిధారగొట్టె
తప్పించుకొనియంత ధరణీశునేసె
నరసింగరాజును నాయునిసుతుడు
కర్ణుండువిజయుండు కలహించినట్లు
వృత్రుడునింద్రుండు పెనగినభంగి
రామరావణులు పోరాడినరితి
హెచ్చియుద్ధముచేసి రిరువురుజాము
విక్రమస్పూర్తిమై వెలయబాలుండు
కామునితమ్ముడు కదిసియావేళ
అంకుశంబునపొడ్చె అదిబాలచంద్రు
భేదింపబైటికి ప్రేవులువెడలె
బాలచంద్రుడురోష పాటవమెసగ
సామంతరాగోల చక్కగబట్టి
వక్షఃస్థలంబున వడితోడగ్రుచ్చె
గాడివీపునవెళ్ళె గ్రక్కునాలుగు
మొగలిపూభంగిని మొనచందమమర
అప్పుడునరసింహు డాత్మనిశ్చలత
మాచర్లచెన్నుని మదిలోనదలచి
అనుగుభూతలనాథు నాత్మలోనెంచి
శీలమ్మనాయుని చింతించిపొగడె
ఊర్ధ్వమార్గంబుల నొయ్యననెక్కి
బ్రహ్మరంధ్రంబున ప్రాణంబులేగె
కుంభికుంభముమీద కూలెనారాజు

బాలచంద్రుఁడు నరసింహభూపతి తలగోసికొని తండ్రియొద్దకేగుట

కనిబాలచంద్రుడు కడుదుఃఖమొంది
వలగొనిముమ్మారు భక్తితోమ్రొక్కి
అనుగుభూవరపుత్ర అంగజగాత్ర
ఉర్వీశతనయ అయోధ్యనివాస
మానదుర్యోధన మైలమ్మసుతుడ
ఓతండ్రినరసింహ ఓరాజవిభుడ
అపరాధిగానునే నపకారిగాను
పాపమించుకలేదు పట్టపురాజ
మిమ్ముగట్టంద్రాళ్ళు మీరెతెచ్చితిరి
మీపాలిమృత్యువు మెలతనాగమ్మ
అలరాజుజంపిన ఆపగదీర్ప
పట్టిచంపితిగాని పాపంబెరుంగ
అనిఖేదమొందుచు ఆయుత్తపడుచు
కత్తితోతలగోసి కరములబట్టి
అనుజులతోనిట్టు లపుడువచించె
నరసింగుతలనిత్తు నరనాథునెదుట
ఇచ్చోటనిల్వుడి యెచటికిపోక
అనిచెప్పితమ్ముల నచ్చటనిలిపి
ఒకచేతప్రేవుల నొయ్యననెత్తి
సామంతరాగోల చంకనబెట్టి
తనతండ్రితావుకు తలగొనిపోయి

నరసింహుని శిరస్సునుకనుఁగొని నాయకులు విలపించుట

సోపానములమేడ చులకగనెక్కె
నాయుడుగనిలేచి నయముకంపట్ట
నరసింగువచ్చెను నాయకులార
యెదురుకొందమటంచు నేతెంచిభక్తి
నరసింగుశిరమును నమ్రతగొనియె
తపనీయపీఠిపై తలయుంచిమంచి
గంధముకస్తూరి కలయంగనలది
తగటుపచ్చడముపై తలయుంచిపిదప
కొలువెల్లమ్రొక్కిరి కోపంబులణచి
బ్రహ్మన్నయునుమ్రొక్కి వాక్రుచ్చెనిట్లు
బావలజూచితే ప్రాణంబువిడిచి
మరదులజూచితే మరణంబునొంది
తమ్ములజూచితే దైవముగలసి
ఘనదేహభవనముల్ కట్టించినట్టి
ధర్మసేనుండు మీతండ్రిపాదముల
కడకేగమీకిట్లు కారణమాయె
అనుచుశోకమునొందె అనఘుడుబ్రహ్మ
విలపించూతని విధమువీక్షించి
తనమదిఖేదంబు తాబట్టలేక
నరసింగుశిరమును నయముగబట్టి
కన్నుల ఆశ్ర్య్వుల్ గడ్డానజార
ప్రబలశోకముపొందె బాదన్నరౌతు
తండ్రిచచ్చినవెన్క దంటయేకూర్మి
ఉండమికొన్నినా ళ్ళుర్వీశతనయ
వెగటుమృత్య్వుమన వెంబడిబడియె
చెన్నుడుకులమును చెల్లించెనేటి
కనిబాదరాహుత్తు డడలెచింతించి
కొమ్మరాజువగచె కొలువెల్లనడలె
సుంకర్లువగచిరి శూరులేడిచిరి
గండువారలవంత ఘనమయియుండె
కమ్మవారందరు కడుచింతపడిరి

బ్రహ్మనాయుఁడు బాలచంద్రుని కృత్యములఁ దెగడుట

నాయుడాతరికూర్మి నందనుజూచి
రమ్మనినినుపిల్వ రాజింపలేదు
వచ్చియూరకయున్న వాదవుకావు
చూరగొంతివిసేన శూరుడవగుచు
చెల్లెబోనీవిట్లు చేసినక్రమము
విభునకుసేనకు విధివైతివకట

బాలచంద్రుఁడు బ్రహ్మనాయుని కపటకార్యంబుల నెన్నుట

అనిపల్కవినిబాలు డతులరౌద్రమున
పలికెనందరువిన బ్రహ్మన్నతోడ
వెడవెడయేడ్పులు వేగచాలింపు
కొల్వులోమామామ కొమ్మభూపతికి
అలరాజుపగకయి అప్పగించితివి
నీస్వభావంబింక నేవివరింతు
పోగొట్టితివికోడి పోరునభూమి
నినునమ్మివచ్చిన నీమేనమరిది
ప్రాణంబుకొన్నట్టి పాపాత్మకుడవు
చెలువుచూడగబంప చెవులరాయనను
చండకర్ముడవయి చంపించితీవు
ఘనువేంకజోదును కలనికిబంపి
మందలోచంపితి మాయయొనర్చి
యింటువంటినీచేష్టలెన్నివర్ణింతు
అనినమాటలుబ్రహ్మ కలుగులైతోచి
బాలచంద్రునికనె ప్రకతముగాగ
వెన్నిచ్చివచ్చితి నిమతులకీవి
వెన్నిచ్చివచ్చెడు వీరుడగాను
సుమ్మనిపల్కిన శూరవాక్యములు
విదితమైతోచెను వీరులకిప్పు

బాలచంద్రుఁడుమగిడి రణమునకేగి అనుజులతోఁ గలనిలో నొరగుట

దనబాలచంద్రుడ హంకారగరిమ
తెంపుచేకలనికి తిరిగిధైర్యమున
రయముగనేతెంచి రణములోనిలిచె
అప్పటిరణకర్మ మలవియేపొగడ
వాణీశుడైనను వర్ణింపలేడు
కమ్మరకాచన్న కడుశౌర్యఘనుడు
కాంక్షించితనపాలి కామాక్షిగలచి
పరదళంబులమీద వ్రాలిఖండించి
కడసారిమృతినొంది కలనిలోగూలె
శత్రుసైన్యమునకు సమవర్తియైన
మంగలకులమల్లు మహితవిక్రముడు
తురగసంఘంబును తునుకలుచేసి
కదనంబులోబడి కాలునిజేరె
కోరాడుచుండిన కుమ్మరపట్టి
విశ్రుతంబుగజాత వెదునిబోలి
పరదళవిపినంబు భస్మంబుచేసి
గురుదేవతలమది గూర్చిప్రార్థించి
హతశేషభటులచే అనిలోనమ్రొగ్గె
చాకలచందన్న సాహసాఢ్యుండు
పాతాళగంగను భావమందుంచి
ప్రకటధైర్యవిలయ పవనునిచేత
దుష్టశత్రువులను తూలికలత్లు
ఆకాశపథమున కరుగంగజెసి
బవరంబులోవ్రాలి ప్రాణముల్ విడిచె
సమరంబులోజొచ్చి చలనంబులేక
బాలునీనుజుడ బాహుబలుండ
అనిచెప్పికొంచు బిట్టడరోషమున
పేరైనదళముల పెల్లుగబొడిచి
గడలమూకలజొచ్చి ఖండముల్ చేసి
బల్లెపువారిని భంగంబొనర్చి
తురగాలిపైకేగి తుమురుగాగొట్టి
మదదంతిచయముల మరణమొందించి
తరచుగాయంబుల తాళగలేక
మాచర్లచెన్నుని మదిలోదలంచి
వెలమలదోర్నీడు విడిచెప్రాణంబు
తమ్ములపాటంత తప్పకచూచి
బాలుండురోషంబు పట్టగలేక
చండవిక్రమమున సాహసంబెసగ
వ్రేలాడుప్రేవులు వేగమెపెరికి
గంగాధారంగల్పి కలనికివచ్చి
తమ్ములదలచుక తావిలపించి
మిముబాసియుండుట మేరయెనాకు
నాదురాకడమది నమ్ముడిమీర
లనిచాటిచెప్పుచు ఆయుద్దభూమి
నిర్భయవృత్తిచే నిలిచెబాలుండు
కనిగొనిపరసేన కడుభీతినొంది
మృత్యువుతౌముక మీదికివచ్చె
ఎట్లుజీవించెద మీతనియెదుట
అనిపారిపోయెడు నాసేనజూచి
పోవద్దుభటులార పుణ్యకాలంబు
చనుదెంచెదేవేంద్ర సభకెగవలెను
మీరెల్లనిలువుడి మేలిమిగనుడి
అనిపల్కవారిలో నధికవిక్రములు
చొక్కచువ్వలవారు శూరులైమించి
వచ్చుటగనుగొని వడిమీరనెదిరి
ప్రబలయుద్ధముచేసి బాలచంద్రుండు
చాపకట్టుగగూల్చె సకలసైన్యంబు
ఆసమయంబున అతులసాహసులు
కుంతంబులంబూని కోయనియార్చి
గదలువంచుకవచ్చి కదిసిరిబాలు
వెనుకడ్గువేయక విక్రమాధికత
అలుగులపైవ్రాలె ఐతాంబసుతుడు
గ్రుచ్చిపట్టిరియెత్తి గురుశౌర్యఘనుని
వేంచేసిదివియందు వీరులగలసె
అంతటభాస్కరు డస్తాద్రికేగె
సాంద్రమైచీకట్లు జగమునగ్రమ్మె
జంగమస్థావర సకలవస్తువులు
కాటుకపట్టిన కైవడినొప్పె
సత్యంబుగా చరాచరమైనజగము
విష్ణుమయంబన్న వేదవాక్యంబు
నిశ్చయంబాయెను నీలిమనంది
శివుడేడి కైలాసశిఖరంబునెది
సోముడువృషభంబు సురనదియేడ
యెక్కడికెగెనో యెరుగంగరాదు
సంశయస్వాంతయై శైలజవెదకె
ఇభమునుగానక యింద్రుడువెదకె
వానినివెదకెను వనజాసనుండు
తెలియకఈరీతి దేవతలెల్ల
చెలగిరి విభ్రాంతచిత్తుల అపుడూ
అతులముదంబున ఆసమయమున

యుద్ధరంగమున పిశాచగణములు స్వేచ్చావిహారములు సల్పుట

ఘనభూతభేతాళ గణములుగూడి
సమరరంగముచూచి సంభ్రమమంది
తగవిచారించిరి తమమానసముల
ఎక్కడియుద్ధంబిదేమిచోద్యంబొ
యింతకాలంబయ్యె నెరుగమెయహహ
అనివెరగందుచు నాశ్చర్యపడుచు
కలనుగాచుకయున్న కాళినిజూచి
మీదయచేతనే మేముతనియగ
అధికభోజనమాంస మబ్బెనుమాకు
అనిమ్రొక్కితేంపుచు ఔత్సుక్యమడర
బాలుడుమనపాలి పరమేశ్వరుండు
చేయంగ అతడిట్లు సిద్ధించెమనకు
అనికొందరాదినా రానందగరిమ
నాయకురాలైన నాగమ్మనుండి
మనకాంక్షతీరెను మాటలకేమి
అనికొందరాడిరి హర్షంబుమీర
నిబ్భంగిమెచ్చుచు నింతులుతమరు
చల్లులాడుచురక్త సాగరమందు
మునుగుచునీదుచు మూకలుగట్టి
జలకమాడిచెదరి చౌకలింపుచును
కుప్పించిదుముకుచు గొబ్బునమునిగి
దూరానదేలుచు దూగివచ్చుచును
మదమెక్కిసోలుచు మరిస్రుక్కిపడుచు
ఎవ్వరురామూద నెక్కినవారు
దిగిరారతులువ మర్ధించెద నిన్ను
అనివెక్కిరించుచు హాస్యమొనర్చి
భటకళేబరములు పట్టుకవచ్చి
చచ్చినగజముల సంధించినిల్పి
కదనమాడుమటంచు కత్తులబొడిచి
పడియున్నగజముల పైనిగూర్చుండి
అంకుశంబులతోడ నదలించువారు
వాజిశవంబుల వడిమీరనెక్కి
చబుకులగొట్టుచు చనుమనువారు
గజములవాజుల కాలిమానుసుల
పట్టుకవచ్చి ఆపాథోధియందు
ఘనమైనసేతువు కట్టుదమంచు
సంతోషమొందెడు శాకినీగణము
గుండెలునమలుచు గుంపులుగూడి
పెల్లుగపాడెడు పెద్దఢాకినులు
ఎదురుమాకెవ్వారలీయుద్ధభూమి
మిగ్లినదళముల మీరిమర్ధింప
క్రొత్తునెత్తురుమాకు గూడునటంచు
బొబ్బలువెట్టుచు బొండుగల్ దినుచ
హంకారమండెడూ హాకినీచయము
దిక్కులనంతట తేజంబుహెచ్చ
మిణుగురుల్ రాల్చుచుమింతికిజనుచు
కూడిపర్వులుపెట్టు కొరివిదెయ్యములు
పొరిపొరి ఆయుద్ధభూతలమందు
విహరించియీగతి వేడుకకొలది
తమనెలవులుచేర తామేగిరపుడు
సకలజనంబులు సంతసమంద
భానుండుపూర్వాద్రి పైకేగుదెంచె
ఘనుడైనశ్రీనాథ కవిరాజరాజు
చెన్నునికృపచేత చిత్తముప్పొంగి
బాలునివిక్రమప్రావీణ్యమెల్ల
జనులకువివరించె సక్తితోదీని
పాటించి చదివిన వ్రాసినవినిన
బంధులు పుత్రులు పౌత్రులు హెచ్చ 
సకలశుభంబులు సమకూరుచుండు
శ్రీయు ఆయుస్సును స్థిరముగాగలుగు

............................

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " 

అను

బాలచంద్రయుద్దము 

సమాప్తము