Monday, March 21, 2016

అష్టమహిషి కల్యాణము - 11

తృతీయాశ్వాసము

(శ్రీదేవి మహిమవర్ణన)
ద్విపద


శ్రీకరవర్ణ యంచిత హేమవర్ణ
యాకీర్ణభుజజాల యనుపమ శీల
మునిలోకనుతలీల ముకురకపోల
యనఘామృతాపాంగ యలమేలుమంగ
యవధరింపుము దేవి యమ్మహామౌని              (3310)
కువలయేశుఁడువల్కెఁ గువలయేశ్వరుని
నావార్తవిని వల్లవాంగనామణులు
భావశుగములు భావముల్ దూర
గణువింపరాని యంగజతాప మొదవ
గణములై గిరివనాంగణముల నిల్చి
హరివిలాసములు నొయ్యారిబాగులును
బరిరంభణములు చుంబన రసక్రియలు
సొలుపు చూపులు తలచుట్టు గన్నులును
గలికి పల్కులు ముద్దుగారెడి మోము
డాలుచెక్కులును బిడారువన్నియలు                 (3320)
నాలీలలును విన్నాణంపు నడలు
తలపోసి తలపోసి తలయూచి ప్రేమ
కులుకంగ లోలోన గుబ్బతిల్లుచును
కలువతూఁపులు కడుగా జాఱుజాలు
జలములోయన సకజ్జల భాష్పతతులు
యిఱిగుబ్బ పాలిండ్లనెదలఁ బయ్యెదల
నెఱయఁ గ్రొమ్ముళ్లూడ నిట్టూర్పులిడుచుఁ
చెక్కుటద్దములగైఁ జిగురాకుతెరలు
నెక్కొనఁజేర్చి యూనిన తమకమునఁ
గటకట బ్రహ్మకెక్కడి పాటి పాటి                    (3330)
ఘటియించెనేని యిక్కడ మమ్మునిట్టు
వాసుదేవునికేల వలవంగఁ జేసెఁ
జేసెఁ బోయెడబాయఁ జేయనేమిటికి
ఆయెఁబో శౌరి దానైననేమయ్యె
నాయెడఁదుగులైరి నమ్మినారనక
కనికరింపగ యిట్టి కట్టడిమరుని
కనలుతూఁపులకు నగ్గము సేతుననక
వొరినెకోడెను వారి వారలను
వారినిగూడ నెవ్వారి దూరుదము
అక్రూరుఁ డక్రూరుఁడని యదరంద                    (3340)
నక్రూరునేతి బీరనెడి చందమునఁ
జుట్టంబువలెనె కృష్ణునినే జయింపఁ
గట్టడి నరకిఁ డెక్కడినుంచె వచ్చె
హరిరే్పె హేమహర్మ్యముల భోజేంద్రు
పురము కామినులు కప్పురపు క్రొవ్విరులు
కనకలాజలు చల్లఁగా నుల్లసిల్లఁ
గనివారిగోరియిక్కడ నేలతలఁచు
మధువైరి యిదిగాక మధురలోఁ దరుణ
మధురాధరాధర మధురముల్గ్రోలి
మఱియున్నవేటికి మఱుగునేఱుపులఁ               (3350)
గుఱువాడిననుకొన గోరుతాకులను
నయగారి మాటలనటన చూపులను
బ్రియముల నయముల బెల్లించి పొంచి
కాంతా నిశాకాంత కాంతసౌధములఁ
గాంతలేలాంతముల్గలుగంగఁ జూచి
లాలించి సకలకలలను మెప్పించి
తేలించి తక్కించి తిరుగఁ చొక్కించి
తనువింతరతుల చిత్తరమైన రతుల
నెనయవ్రేఁతల పొందులేలచింతించు
నాపొందుమఱువని యాపురికాంత                     (3360)
లాపద్మ నేత్రుఁబాయఁగ నోఁపరెపుడు
నటు కృష్ణుఁ గొనిపోకుమని ప్రణమిల్లి
కుటిల విచారున క్రూరువేఁడుదమొ
లోలోనవిరుల చాలుపుల వేలుపులఁ
జాలపూజింతమో శౌరి నిల్చుటకు
మన మందరము మన మందరోద్ధరుని
జననీక చరణకంజముల వ్రాలుదమొ
యనికామభీమ సౌమాంబకా హతులుఁ
దనువులు జర్ఝరింతంబులై జడియ
హరి పరాయత్త చిత్తాధీనలగుచుఁ               (3370)
బరమ మౌనులు బోలె బాహ్యముల్మఱచి
జారుకొప్పులవెడఁ జాఱుపయ్యెదలఁ
దోరంపు తుదులందుఁ దోరఁగుకన్నీట
మాధవ ధవళాక్ష మధువైరి శౌరి
భూధవ శివవంద్య పుండరీకాక్ష
పరమేశ మునివేద్య భవరోగవైద్య
హరికృష్ణ మామొఱ లాలింపు మనుచు
నంతరంగార్తిచే నడగు గీతముల
నింతులెలుగెత్తి నెంతయు నేడ్చి
తలఁపులొందించు మాధవమూర్తి పూర్తి            (3380)
తల పోసి యొకకొంత తాళిరంతటను
గరఁగుబంగరుగుండు గతిభానుఁ డుదయ
గిరినిల్వ నుచిత సత్క్రియలెల్లఁ దీర్చి
జననులువెట్టు బ్రసాదంబు బంధు
జనములు దాను భోజనము గావించి
లలిత భూషణాలంకృతుల్రామ
నీలవర్ణులు రోహిణీ యశోదలకు
మ్రొక్కినమస్త ముల్మూర్కొనియక్కు
నక్కుడాయించిముద్దాడి దీలించి
కడుమోహముల కజ్జముల్చెట్టి                   (3390)
తడుపులుగట్టి యిద్దఱియొడిఁబెట్టి
క్షేమంబుతోఁ బోయి క్షేమంబుతోడ
రామ కేశవ వేగ ...........
బదనంబుసిరికుంకి పట్టగుఁగావఁ
బుమున నీబంటు మంటిల్లు మెట్టి
తుదిలేని దయ బవిత్రుని జేయుమిపుడు
నను గృతార్థుని జేసి నావిన్నపంబు
మనవి చేకొనినన్ను మన్నింపుమనుచుఁ          (3400)
బదములఁ బడిపాలుపడి వేఁడుకొనిన
మదనగురుండు సంభ్రమముననెత్తి
వింతయే నీవింత వేఁడనేమిటికిఁ
జింతింప నేలవచ్చిన పనిఁ దీర్చి
వచ్చెదనీవేమి వసుదేవుఁ డేమి
యిచ్చలోఁ దలపోయ కేఁగునీవనినఁ
బనివిని యెదనంచుఁ బ్రణతుఁడై యరిగి
కనికంసుతోఁ దదాగమనంబుఁ జెప్పి
సుజనులు వొగడ దుష్టులు కడుబెగడ
నిజవసతికిఁ గాందినీసుతుఁడరిగె                  (3410)
బల కేశవుల శత్రుబల హర విపుల
బలపరాక్రముల గోపకుల్గొలువ
నిరుపమోన్నత మణినికర సాలములఁ
దరణిసంగత మహోత్తాల సాలములఁ
నహిలోకమొరయు మహాపరిఘములను
బహు చంద్రకాంత శంభద్గోపురములఁ
జందకరాభ కాంచన కవాటముల .......
రమణ జలాముఖ రంధ్రకుట్టిమము
లమరఁజేకొని జంతలై దంతలగుచు
నుత్పలబాణ మంత్రోపదేశంబు                          (3420)
నుత్పలాక్షులకు నత్యున్నతి నొసఁగు
గతులకుఁ బరిపరి గతుల కాముకుల
మతులనీరుగఁ జేయు మదితనాదముల
ధళుకొత్తు పారావతముల మొత్తముల
సలలిత బహుకేళి శైలజాలముల
నవల మాణిక్య సౌధాంగనావికచ
కవభరంబులుగని ఘనలోయనుచు
నాకాలకంఠ చూడాగ్రముల్నిగుడఁ
గేకాధ్వనుల్జేయు కేకిబృందములఁ
గిసలియ మాలికాకీర్ణంబులగుచుఁ                 (3430)
బసిఁడి కుండలను దర్పణగణ స్ఫురణ
నుదుటపూఁబోణుల యూరుకాండములఁ
గదలికల్ పచరించు కదళికల్పొదలి
సంతత చిత్తస్రజముల సౌవృంత
కాంత పూఁగములఁ బూగముల పూగముల
పులుఁగు జవ్వాది గప్పురము గస్తూరి
కలయంబు వులుచల్ల కలయంబు పసలఁ
గమనీయ సూత్ర సంగతుల నారతులఁ
దముదాయె యిచ్చు రత్నంబు బొమ్మలును
సలలిత హేమ తేజముల లాజముల                   (3440)
విలసిల్లుచుండెడి విపణిమార్గముల
నజపురందరుల యక్షాధీశుఁ దెగడు
ద్విజుల భూభుజుల సందీపితోరుజుల
సమధి కాలంకృతుల్జడిగొను పుష్ప
కములకైవడి శతాంగముల సంఘముల
హరుల బింకము గెల్చు హరుల దిక్కరుల
గిరులనవ్వెడి మదఘీంకార కరుల
నవికుల బకచక్ర హంసజాలముల
కొలకులమను కెలంకుల కొలంకులను
ఫలిత పుష్పిత రసభరిత సంవలిత             (3450)
కలితలైయున్న శృంగారోపవనుల
రవిబింబనిభ పద్మరాగ దీపముల
భువన మోహనములై పొల్చు ధూపముల
నడలక తమకు నీడను బేడనలకు
గొడిమెడి సవరించు గొప్పకన్నులును
బనిపడి తముదాము పవడంపులతల
గనియలుగాఁజేయు కావిమోవులును
నిలదొమ్మిదవ లెక్కయొక్కటి మాకు
నేలెక్కలని హసియించు వీనులును
వడిఁదన్ని తనకొప్పుఁ బట్టివంచినను             (3460)
విడదు గుణంబని విలుఁదిట్టుబొమలు
దొరసి వాళ్లకుఁ బొత్తులు దుగించె గొట్టు?
లరయఁ బూగముగనియాడు కంఠములు
గట్టిగాఁ దనుగాంచి కఱచి చూచినను
వెట్టబంగారని విసుగు మేనులును
నొగిలినతము చూచి నోము నానాఁట
దిగఁగాఱఁ జేసిన తేటమోములును
బిరుదులఁ దమతోడఁ బెనఁగునెమళ్ళ
పురివిచ్చఁ జేయు గప్పుగల కొప్పుఱను            (3470)
........................
పొదల్రే నారికొప్పున నొప్పువికుల
చదరునమింట నక్షత్రంబు లెసఁగె
దలఁకు భోజునకు వంతలు దుర్నిమిత్త
ములుదోఁచె దుస్స్వప్నములు చూపెనంత
తలుకుఁబోణుల మానధనములఁ దివియు
నలినాస్త్రచోరు కన్నపు కత్తియనఁగ
నామీనసతి దాల్చునట్టి దైవంక
నామమోయనఁ దోఁచె నలినారి యపుడు
లలితమాణిక్య వల్లరుల వల్లరుల
తులనించు చిత్రధాతువులఁ గేతువుల            (3480)
లాలిత వివిధ జాలముల జాలముల
జలజాక్షు వీరరసంబు చందమున
జలజాప్తు డుదయించె జనజాథయంత
వగరు చీకట్లు చక్రాంతరంగముల
పొగులెల్లఁదేరుఁ దూర్పునరవిదేఱె
నుడువీధి యనెడు పయోరాశినొప్పు
బడబానలంబనఁ బ్రభలు చూపట్టె
శ్వేతహోర మంచికల మంచికల
ధౌతమయాతపత్రములఁ బత్రముల
తలకొన్న వ్హేతనాదముల నాదముల                 (3490)
వలగొన్న పౌరభూవరుల భూసురుల
గలిగి చందన పూగ కర్పూర మిళిత
జలముల యంబునఁ జల్లరాజిల్లఁ
గమ్మగస్తురి మట్టిగను పట్టినట్టి
యమ్మహారంగ పరాంగణస్థలిని
భోజేంద్రుఁ డప్పుడొప్పులు మీఱ రత్న
రాజిత భూషణ రాజిఁగై సేసి
దొరలు బాంధవులు మంత్రులు పడవాళ్లు
పరిచారకులు ససంభ్రమమునఁ గొలువఁ
జంచదుత్తుంగ కాంచనమయమంచి                   (3500)
కాంచిత పీఠిపైనాసీనుఁ డగుచు
బలులైన జగజెట్టి పౌఁజులఠవణి
మలహరి మొఱయింప మరసాహసములఁ
బొంగారు భుజములఁ బూజించి చెలిని
జంగాలిముత్తెంపు జల్లిఁగేలించి
నున్నని యెరమట్టి నూఁగైన పసపు
వన్నియ పుట్టంబు వలెవాటులైచి
కదిసి హీరమ్ముల గదివాడియినుప
చదురుల వలెదాల్చు చేముళ్ళఁ దాల్చి
జగజెట్టి యగునట్టి చాణూరు డపుడు              (3510)
తగునుక్కుగట్ల సత్వముగల జెట్ల
నొనగూడి భోజేంద్రుఁ డున్న యచ్చటకుఁ
జనుదెంచి కాంచి భుజంబప్పళించి
యుదుటుమీఱగ మ్రొక్కి యొకచక్కి నిలువ
నదనువాటించి నందాదు వేతెంచి
యరయుకానుకలిచ్చి యతని పంపునను
నరసడింభముల మంచములపై నుండ
నంత రామాచ్యుతులంత .. ంతకుల
వింతశృంగారంబు బీరంబుమెఱయఁ
గఱపట్టుదట్టి బంగారు వన్నెకాసె              (3520)
నొఱపుగా సవరించి యురగేంద్రులీల
నిడుదలె ఱుగారు నెఱివంకజడలు
వెడలకప్ప్లుతోడ వెన్నలు మెఱయఁ
దీర్చిన కస్తూ తిరుమళిమణులఁ
గూర్చిన కపురంపు కొమరు దీపింప
వడిమల్లబిరుద రావములు మిన్నందఁ
గడిఁది డక్కలు హుడుక్కలును ఘూర్ణులఁగ
విని చూడఁ గోరి యవ్వేళ గోపాల
జనములు సేవింపఁ జనుదెంచి యెదుట
జలజాప్తుఁ డుదయాద్రిచరి నొప్పుకరణిఁ               (3530)
దళుకుటద్దము ఫాలతలమున మెఱయ
గగనభాగము సంజగావిఁజెన్నొందు
పగిది మస్తంబుకెంబట్టుపట్టమర
నీలాద్రితట మహానిర్ఝరుల్వోలె
లాలిత కర్ణఝుల్లరులు శోభిలఁగ
మింటబర్వెడు తీఁగ మించులు వోలె
జంటలై బంగారు సరపెణల్బెరయ
నాలోల కర్ణవాతాహతినద్రు
లాలోలగతిఁ జెందనాశలూఁ టాకఁ
గంతటి పటుదానకంటసలబ్ధి                     (3540)
పటలిభవద్భ్రమ భ్రమరంబు లెగయఁ
బూత్కారముల నూర్ధ్వభువనంబు లెగసి
............................
...........................
వలవదు తివియు మావంత నీవింత
చలముఁ జేసినఁబట్టి చంపుదుమనున
లావునఁ గుంభి పాలకుఁడు బాలకుల
పైవారణంబు కోపమునఁ డీకొలుప
నింతైనఁ దెరువీక యీవంతయంత
నెంతగావించె వీఁ డెంత గొట్టనుచు                (3550)
దట్టిబిగ్గఱ జుట్టి దట్టించి పలికె
దిట్టయై నిలిచి దైతేయమర్ధనుఁడు
గదియఁ బాదముల నక్కరినాది కడిమిఁ
గదిమి యంకుశగతిఁ గావింప గజము
కడురేసి నిజతుండ కాండంబు సాఁచి
యొడిసిన హరిదాని యొడుపుఁ దప్పించి
కరమున హస్తి పుష్కరము బీరంబు
బెరయంగఁ జఱచి దర్పించి కొప్పించి
గడగడ దైత్యాళి గడగడవడఁకఁ
బిడుకుకై వడిముష్టి నేర్చిలెల్లార్చి              (3560)
వడిఁగుంభ మధ్యంబు వ్రయ్యఁ గాబొడిచి
కడచిలో నిక్కడక్కడఁ జూపిలాచి
పదములలోఁడాగఁ బదపడి కుంభిఁ
యెదుటఁ గానక కోపమే పారఁ బ్రకట
కటముల మదము లుత్కటములై తొఁరగఁ
గుటిలత గొమ్ములకొలఁది భూతలముఁ
గ్రుమ్మికోరాడి నాకుల మూకలగలఁ
జుమ్మి జాడింప రాజీవలోచనుఁడు
బెడిడంపుకడఁకమై బిరుదనేతెంచి
వడిమహోత్తాలమౌ వాలంబు వట్టి                 (3570)
పంచవింశతి ధన్వ పరిమాణ దూర
మంచితగతి నీడ్చి యలవోకడాఁకఁ
గరబట్టిహవి కరకర బెట్టి కొట్టి
సరగున సవ్యాపసవ్యయముద్ద్రిప్పి
యవలీల గేలమోమగలంగ నడఁచి
భువివ్రాలుగతి జొచ్చి పుటముగా నెగసి
చిరిమి హస్తము వట్టి చిర చిరగనలి
........................
బిరబిర ద్రిప్పి మూర్చిల నేలలైచి
సిరివరు జయలక్ష్మి సేసఁ బ్రాలనఁగ
వరకుంభ మౌక్తిక వ్రాతంబురాల               (3580)
విలవిలఁ బ్రాణముల్విడువంగ దరము
నలవజ్రగతి ముష్టి హతినుగ్గుఁ జేసి
దాని దంతంబు పంతంబున నూడ్చి
పూనితానా హస్తిపుని ముక్తి కనిచెఁ
మేలనియటఁ బుత్ర మిత్ర కళత్ర
జాలంబుతోఁ బౌరసంఘంబు వొగడ
సమరంద బిసహస్త సామజ యుగము
క్రమున రక్తాక కరదముల్దాల్చి
బలునితో హరి నిజబల పరాక్రమము
లలరంగ నలరంగమపుడు సొత్తెంచె            (3590)
మల్లులకకశమి భూమండలేశ్వరుల
కెల్లరాజంతుల కెల్లనంగజుడు
గోరక్షకులకు సకుండు వైరులకు
వైరిగేఁ గన్నట్టుదారికి శిశువు
అల భోజునకు మృత్య్వగ్నులజాల
ములకు విరాట్టు సన్ముని వరేణ్యులకు
బరతత్వ మచ్చటి బంధు సంతతికిఁ
బరమ దైవతమునై బలునితోనొప్పు
భోజుండపుడు భయమునుబొంది పౌర
రాజి రాజీవాక్షు రాజితమూర్తిఁ                (3600)
గని మోదమును జెందికడువెఱగంది
తనువులు గరుపారఁ దమలోనఁ దాము
ఈతను కరినిమో మీతని మోవి .....
చూతయోమదిఁ జవిచూతమోయనుచుఁ
బొందున నితని కపోలంబులలమె
కొందమో ముద్దిడి కొందమోయనుచు
రామకేశవులు నారాయణమూర్తు
లే మర్త్య్లై యవలీల బాల్యమున
బదరు ప్రలం<బుండు బఁకుడు ధేనుకుఁడు
మొదలైన యసురల మోది మోదించి                   (3610)
యిలభారమనపంగ నీ కంసు జంపఁ
జలములు రెట్టింపఁ జనుదెంచిరనఁగ
గుటిలతలోనుండి కొనసాగి వెలికిఁ
జట మరించిన రీతిఁ బొరిగొన్న సికయు
ననుపమ కాల దండావతారంబొ
యన నొప్పు భయద బాహాదండములును
గలిగి యయ్యెడల యకాలపాశంబు
వలగొన్నగతి మెడవడిజందెమొప్పఁ
గాలవర్ణములతో గాలకూటంబు
జ్వాలలఁ బోలు మీసలు డిడ్డికొనుచు                 (3620)
జేవురుఁ గోరాడి చెలఁగు నాగంబు
ఠెవమై మెఱయు మట్టియకాలిమించి
పొదలు మూఁపులు శిరంబును దడబడక
ముదియించి త్రిశరుని నూడ్కినుప్పొంగి
చాణూరుఁ డనియె మచ్చరమున సీర
పాణి యాదవ వజ్రపాణి నీక్షించి
మిగుల గోపకులతో మెఱసి పోరాడ
జగజట్టులని మిమ్ము జగము వారెల్లఁ
జెవులు పండువులుగాఁ జెప్పఁ గంసుండు
తివిరి మిమ్మిటకుఁదోఁ దెప్పించినాడు              (3630)
మిన్నంట నారాజు మెచ్చఁగానొక్క
నన్నఁ జూతమురమ్ము జలజాక్షయనిన
నంతటివాఁడ వీవెంత మేమెంత
యంతరంబరయ నీడగునె మమ్మొఱయఁ
జెల్లునేయైన నీ క్షితినాధు వేడ్కఁ
జెల్లింపవలయు నేర్చినపాటి మనము
పోరుదమిపుడు నీ పొంతముష్టికునిఁ
జేరి సీరిని బోరఁ జెప్పుమటన్న
మనసు చూడఁగ నొక్కమాటన్నఁ గ్రొవ్వి
యనియెడు నీకునే నలవియే కృష్ణ                  (3640)
యెనసి యేనుఁగులతోనే లాటమాడఁ
జనఁ జూచెడింత విచారంబులేక
తవివి వారును వీరుఁ దలఁ చూపిఁ జుట్టి
సివమురేవఁగ వచ్చి చెనకెడవేల
కరకులాడెడుమమ్ముఁ గదసి పోరాడఁ
దరనొ యీవట్టి పోతరమేల నీకుఁ
పొలసినఁ డాగినఁ భువి దూరిసటల
మలసి వేఁడినను ముమ్మాటికి నిన్ను
బోనియ్య నియ్యెడ భోజుండు మెచ్చ
నానెదుఁ బాదంబులందు రామ్మనుచు                 (3650)
మదినుబ్బి చాణూరమల్లుండు చలము
పొదలించి యదరించి భుజమప్పళించి
యెదురుగాఁ దురదురనేతేర శౌరి
గదలక రిపులు గ్రక్కదలఁ బెల్లార్చి
ధరతల్లడిల్లఁ జెంతలనున్న మల్ల
వరులెల్ల భీతిల్ల వడిమల్ల చఱచి
తలపడి రిద్దఱుతగఁ చిత్రగతులఁ
బలువిడి పిడివిళ్ళు పట్టికొట్టుకొనుచును
డాయుచు ముష్టిఘట్టనలు చేయుచును
బాయుచుఁ గదిసి యార్భాటులఁ జేయుచును            (3660)
విన్నాణముగఁ బట్టి పెనఁగుచు వింత
విన్నాణములరెసి వ్రేశి గద్దించి
శిరమును శిరమును జేతులుఁ జేతు
లురమునురంబును నూరులూరులును
బెరయ బాహా బాహిఁ బెనఁగు లాడుచును
దొరసి ముష్టాముష్టిఁ దొడరి పోరుచును
నొకకొంత తడవు నీ యుద్ధముద్ధతిని
బ్రకట సత్వంబునఁ బ్రబలికావింప
ఠాణమైయప్పుడడ్డము దూరి శౌరి
చాణూరులైచి శౌలమునకు వచ్చి                (3670)
యుల్లాంగమునఁ బట్టి యూరులనొక్క
మల్లుండు మెచ్చి మమ్మారేయుటంచు
నేర్పునం గాలులోనికి జొరనిచ్చి
దర్పించి సొరలించి దనుజారి కెరలి
నటనను దాటంబునకు వచ్చి చొచ్చి
పటుముష్టిచేవెన్ను పగుల ముష్టింపఁ
దరలక జెట్టియత్తఱి జోఱగొన్న
తెఱఁగున బెడఁబాసి తివిరి మార్కొనిన
డీకొని హరివాని దిణికించిలైచి
పైకొని జఠరంబు పట్టిలోఁ గించి            (3680)
కనలుచుఁ బొడిచి వేగంబ డొక్కరముఁ
గొనుచు మల్లుని మన్నిగొనుచుండ బలుఁడు
మొనసి ముష్టాముష్టి ముష్టికుని నిట్లు
పెనగుచులైచి యభేద్యుఁడై పోరఁ
గని పౌరకాంతలు కనికరంబింది
యనిరిలోలోనె యోయమ్మ కంసుండు
చెండమ్మి గతినొప్పుచే సోఁకినంత
గండుదురోయన్న కరణినున్నారు
తేఱికన్గొనఁ జెక్కుడెసఁ బాలువెన్న
గాఱెడు యీముద్దు గాఱెడివారిఁ                 (3690)
గటకట చెలరేఁగి కనలి దానవులు
యిటువంటి నరకలతోడఁ బెనంగు
లాడంగ బడ్డను బెలుచ కైవడిని
గనుగొను బిడ్డలఁ గనడెపో వీఁడు
రాజుగన్గొని చూచు రసవేత్తలైన
యీజగ జట్లకు నీ బాలకులకు
నీడుగాదనియన రెంత యిచ్చకము
లాడుదురా కంసుఁ డాడినయట్లు
అతని కిం పని ధర్మ మాడకయున్న
నతని నంటునపాప మంటదే తమ్ము             (3700)

(ఇంకాఉంది)

Tuesday, March 8, 2016

అష్టమహిషీకల్యాణము - 10

రమ్మురమ్మనుచుఁ గీరమ్ము చందమునఁ
గ్రమ్మిపిల్చుట విని కమలలోచనుఁడు
తఱివేఁచిపట్టి సుందరి గుబ్బలలమఁ
దఱలక నిలచి యాతఱలాక్షి పలికె
నరయఁ బట్టెడితావెయగునైన నీవు
తఱిచూడు కంససోదరి పుత్రయనిన
వేఁడక నవ్వి ధమున జలము
లాడుచు సరసంబులాడుచునుండ
లలనలపాంగ జాలకములచేత
సలిలంబులో బేడసలఁగుందఁ జేసి             (2910)
యొసపరి కురులతో నొఱయుచుఁదనదు
బుసకొట్టులకుఁ బాఱి పొవుతుమ్మెదలు
కవగుబ్బచన్నులు గనిరేసిడాసి
దరళ హాసములకుఁ దరలుజక్కవలు
పలుచని యధరబింబములకై నుడిసి
యొలయుఁనై తావులకుఱుకు గీరములఁ
దమ్ములఁ గుముద కందమ్మునుత్ప
లమ్ముల ఘనశైలవమ్ములఁ రువ్వి
వనజముల్చరణముల్వడిఁదడంబడఁగ
ఘన భాగ్యరేఖలు గనిపట్టుకొనుచు            (2920)
భ్రమరముల్నెఱుల నేర్పడకున్న హేమ
సుమవాసముల పసచూచి పట్టుచును
బిసములు హస్తముల్భేదింప లేక
పసని సొమ్ములు గాంచి పాఱిపట్టుచును
బులినముల్బిరుఁదులు పోలింపరాక
యెలమిఁ గాంచులు గాంచి యెలమిఁ బట్టుచును
గమలముల్పూదేనెఁగ్రక్కు చందమునఁ
గమలముల్గరయంత్ర కములఁజిమ్ముచును
గమలభృంగముల వేగముల రాగముల
గమకింప వడిఁదోలికదియుచు సోలి                (2930)
కమలాంత్తరపు సూన కమలముళస్త
కమలమునందుఁ జొక్కమలర్పఁ బూని
సరములఁబూని సారసములఁ దేలి
బిసములద్రుంచి తుంపనలాడి పాణి
బకములమరుని యంబకములనొప్ప
శుకముల దరులయా శుగములఁ గప్పి
యుదటుమీఱఁగఁ దమ్మినొక్కెతెపమ్మి
యొదులుఁ గృష్ణునిఁ గ్రమ్మియెద సోఁకజింమ్మి
నిలువ గోవిందుఁడూనిన ప్రేమఁ జలువ
వలచు చెంగలువచేవైచె నా చెలువ                (2940)
కరమెత్తి చేగుత్తికవలచే హత్తి
హరినొత్తి వైచిరాయతివలుయెత్తి
మతులు సంమతులుగా మహనీయబాహం
లతల గొల్లతల ఫాలతలములుంచి
వెనువెంటఁ గళలంట విడియుంటవింట
ననజంటవైచె మానముగెంటె శౌరి
విలసించు నలయించు విలుమించుబొమలు
పొలయించి సొలయించి పొలఁతులవ్వేళఁ
గొంచపట్టుటకునై కొంచనియంచ
నంచబో నీకు వేయలి వేణి వేణి                   (2950)
పట్టినఁ గడునెగ్గు పట్టిన నిచట
నెట్టువేఁగించెద మిఁకనైన నీవు
గవకవనగకు జక్కవకబెదరు
నవలివారల్లన నందిపట్టెదరు
వికవికలేలె వివ్వెరలకు ముకులు
కకపికలాయెఁ దక్కక పికవాణి
మరలనితెరలఁ బల్మాఱును గొక్కరలఁ
గెరలి చేయకుఁడు చక్కెరబొమ్మలార
తుటుములు వెట్టుచుఁ దుటుము గట్టుచును
నటనిటరారె మిరనుచుఁ నొండొరుల              (2960)
నాడుచు సరసంబు లాడుచునీఁదు
లాడుచువడిఁ జల్లులాడుచుఁ జెలఁగి
యమున తత్కుచకుంకు నాకులయగుచు
నమరెరేసంజ కెంపారుమిన్ననఁగ
సారసభవుఁడు వాసవుఁడు మాధవుఁడు
చారణ దేవతాసతులు నవ్వేళ
హరిగాంచి మోహించి హర్షంబు పెంచి
కరఁగి నీరైచొక్కి కామించిరంత
వనకేళిందేలి యవ్వనమాలిగొల్ల
ననబోండ్లతోడఁ గ్రన్నననేఱు వెడలి             (2970)
నీలిమేఘంబు వెన్నెల సోఁగచుట్టు
వీలగోణంబు గీలించి యామీఁద
సరులు ధరించి శ్రీచందనంబలఁది
విరులిఉ గీలించి పచ్చవిణాముగట్టి
నీలంపు సరులలో నిగ్గులు వెడలు
పోలికఁ గుంతలముల నీఱుజార
నుడురాజు బింబాస్య లొండొరుయొఱులు
సడలించుమర ఖడ్గశాఖలఁబోలి
పట్టుమీపట్టు చూపట్టు నీపట్టు
కట్టు చీఱెలతల కట్టుచేకట్టు                (2980)
తెముముత్యమ్ము పుత్తెమ్ము పొతెమ్ము
కమ్మపూఁ బొదరిల్లు కలికి నీసొమ్ము
కొమ్ముగంధము పూసి కొమ్మునీవంది
కొమ్ముపువులు జాతికొమ్మునామమ్ము
చీరి కస్తూరికై చేరిపోవకుము
రారమ్ము గంధసారమ్ము నిమ్మనుచు
తొడవులు తొడివి కస్తురిపూసి విరులు
ముడిచివన్నియపుట్టములఁ గట్టిరంత
వసుదేవతనయుండు వలపుల మరియు
కిసలయాధరులఁ జొక్కించి చొక్కించి             (2990)
తెలతెలవాఱనే తేరఁబల్లియకు
మలయుచువారితో మగిడియేతెంచె
వరులంత నభిమానవతుల నాసతుల
హరిమాయనేమియు ననరైరి యిట్టి
ధవళాక్షు మహిత వర్తనము కీర్తనము
భువి విన్నవారల భూరిసంపదలు
వనజాక్షుఁ డంబికావనము బావనము
నొనరింప నచ్చట కొక్కనాఁదరిగి
యుదుటున నందుని నొడసి గోపకుల
గదుము నాగంబు భోగంబు వేగంబు               (3000)
చించి యాతండ్రి రక్షించి తద్భోగి
నంచితగతి నంచియట నొక్కనాఁడు
అన్నతోమరుఁగన్న యన్న వేఁడుకల
నున్నతోన్నతకాననోపకంఠమున
వల్లకీరాజిత వల్లవీ హస్త
పల్లవరాగ శోభన మూర్తియగుచు
ప్రోడనందు గూరుని దూతశంఖ
చూడుండుకొని పోవఁజూడు మటంచు
వడిఁబాఱి పోయెడివాని ప్రాణముల
విడిపించి జనకుని విడిఁబించియంత               (3010)
నతని శిరోరత్న మన్నకునిచ్చి
యతివలతో నుండె  నతివైభవములఁ
దనమంచితనము మంచితనము గోపికల
ఘనతనెన్నుచుఁదను గలయుచునుండె
సోమరి కంసు నిష్టుండరిష్టుండు
భీమవృషాకృతిఁ బెఱిగి బిట్టలిగి
వాడికొమ్ములు ములువాడివీనులును
గాడిమోవని యఱ్ఱుకదలు మూపురము
వాలువాలము నేలబడి వాలు గంగ
డోలునుగల్గి కాటుకకొండ వోలె                   (3020)
గోడలువడనూఁకి కొములునేల
గోడాడితోఁ కెత్తుకొని పంచవిలుచు
గడిఁది చిందరకొట్టి కడిమి క్రేళ్ళురికి
వడిరంకెలిడుచుఁ గ్రేవలనాకి కొనుచు
మల్లరంబై గోప మండలంబెల్లఁ
దల్లడిల్లగవచ్చు తఱి దైత్యమర్ది
సురలెల్ల నరుదంది చూడనయ్యసురఁ
బరిమార్చి తమవారి భయమెల్లఁ దీర్చె
బెగడెఁ గంసుఁడు గోపబృందంబు కృష్ణుఁ
బొగడెనభమ్మునఁ బూవాననెగడె                    (3030)
నలరులతోఁదేటి యలరుచందమునఁ
జెలఁగె గోపికలతో శ్రీకృష్ణుఁడంత
ప్రబలభా విజిత పారదుఁడు నారదుఁడు
సబలుఁడై కంసుని సభకేగుదెంచి
యమల నేత్రాంత దరహాస చంద్రికల
కొమరొప్పు మ్ర్ఱుఁగు చెక్కులమీఁదఁ బొలయ
వెడమతి నీమతి వివరింపనిపుడు
వెడతనున్నదోబేలు జెందితివో
యిరుగింటిలో పని యెఱుఁగ వేమియును
బొరుగింటి పనిఁ దీర్పఁ బోయెదు కంస             (3040)
వసుదేవుఁడిట్టు దేవరరేయిగన్న
పసిబిడ్డ పాపని పనిబూని
యతివేగమున మందకరిగి యానందు
సతియొద్దఁ బెట్టియా సతిగన్నపట్టిఁ
గొనివచ్చి నిన్నుదిక్కులఁ బెట్టికొనుచుఁ
దనుగానివాని చందమున నున్నాఁడు
కనలుచుమును నీవు ఖండించినట్టి
తనయాలిఁ గన్నట్టి తనయాలిఁతోడఁ
దొడబడఁడాఁచి యందులనేయయున్న
పడఁతి దోర్బలభద్రు బలభద్రుఁ గాంచె            (3050)
వారలే నినుజంపు వారలువారి
వారింపఁ గూదద వార్యులెవ్వరికిఁ
గన్నట్టి పనిదాఁపఁగా నేల నీకు
నున్నది యున్నట్టు లొనరఁ జెప్పితిని
నావుడు వహ్నిచందమున డెందమునఁ
గావరంబెసఁగఁ డిగ్గన గద్దెడిగ్గె
కైవాలుఁగొని శౌరి ఖండింపఁబోద
దేవ మౌనీంద్రుఁడే తెంచి వారించి
తగునె నీకిదిలెస్స తగవు జేసితివి
పగగొని నినుజంపఁ బగతురుందఁగను              (3060)
సేయువాఁ డుండ నమ్మేమిగావించు
వేయేల హరియుండ వీఁడేమి సేయు
వారెవో దయ్యాల వలెమందలోన
శౌరి సీరియు నిన్ను జంపనున్నారు
అనుచు గంసుని కీర్తి యెగయుచందమున
జనియె నారదుఁడు భోజప్రభుండపుడు
ఖలబుద్ధినపుడు శృంఖలబద్ధుఁ జేసి
చెలియలితోఁ గూడఁ జెఱసాలవైచి
యతరేసి వడిగేసియను దైత్యనాధుఁ
గుటిలతనందుని కొమరుఁపైబనిచె               (3070)
మంత్ర కూటమున దుర్మంత్రజ్ఞులైన
మంత్రులు భటులు భూమండలేశ్వరులు
గొలువ మీసలు దిద్దికొనుచు నేత్రముల
జలజలనిప్పుల జడియుప్పతిలఁగ
స్వారాజు గిరిరాజు సడ్డగావింప
నీరసాస్థతిమార్త్యుఁడే నాకు నెదురు
శూలిఁగేలిననవ్వఁ జూచునాతోడ
నాలంబులో వీరలా పోరువారు
గరుడ దంధర్వ రాక్షసులకేనోడ
నరునకేనోడుదు నాపోరిఁ బోరి                   (3080)
చటులమాద్రోణ భీష్మక శల్య బలము
నటుచూపిగెల్చె దననిఁబోవ నీను
వావిరితనదైవ వంశమేనెఱుఁగ
నేవట్టి జర్కరనెఱప నేమిటికి
నెత్తిమాసారని నెత్తురుకందు
తిత్తఱిననునాజి నీల్గింతమనుచు
అనికొందఱటవారి నటపోయియిటకుఁ
బనిఁ బూనిరప్పంచి భంపవలయుఁ
దవిలిహస్తినిబుర ద్వారమేమరక
కువలయపీడమెక్కువలావుమెఱయ                  (3090)
వడినెక్కియాచక్కి వచ్చువారలనుఁ
దెడలించికెడుపు మందునుమీఱిరేని
సమమల్ల హృద్భుల్ల చాణూరమల్ల
విలుపండువనివీట విననెల్లచోటఁ
బలుదెఱంగులఁ జాటఁ బనుముఁడువేగ
రంగంబు క్షీరతరంగంబు చాయ
రంగు జల్లులరాజి రాజిల్లఁ జేసి
విమలముల్గావీధి వీధిలనెల్లఁ
దమఁగముల్పన్నుఁడు తమకముల్మాని
యని యాత్మఁదల పోసి యక్రూరుఁ బిలిచి          (3100)
తనకేల లీలనా తనికేలు పూని
యున్నదమ్ముఁడవైన నాప్తుండవైనఁ
గన్నవారలు నీవు గడియును నీవ
తమమేలుకీళ్ళడుల కుందగులైనవాఁవ
వని నిన్ను నమ్మితి నంతరంగమున
ననిమిషాధిప ముఖ్యు లాలంబులోనఁ
దనువేఁడికోడి శ్రీధరు వేఁడికొనిన
శౌరియాతడె సీరి శౌరియుననఁగ
నారయ జన్మించిరని వింటినట్టి
బలకేశవులునందు పాళెంబునందుఁ             (3110)
జలపట్టి తనుఁబట్టి చంపెదమనుచి
నెన్నుదురటు వారినిటు తెమ్మువింటి
జన్నంబటంచు ధర్మము తొంటినాఁడు
మల్లనాగములచే మహియెల్లఁ దల్ల
డిల్లఁదద్బల మెల్లడించి సంపదలఁ
జాలి కోసల సాల్వ సహితంబుగాఁగ
నెలెదమోలోక మేకచక్రముగ
ననివేడు కలహెచ్చి యంబరంబిచ్చి
యెనయఁ గౌంగిటగ్రుచ్చి యెత్తుననతఁడు
ఇదియేమి నన్ను నీవింతజేసెదవు                (3120)
తుదినీదుపంపుజాతులు ప్రసాదంబు
ఇందు మించిన భాగ్య మెయ్యది వేయి
చందంబులనుమదిఁ జర్చింపననుచు
ఘన మనోరథము సంగతినొప్పురథము
నెనలేని వేడ్కతో యెక్కియందరిగె
వేగ కంసుడు మృత్యువక్త్రంబు దూరు
పగిగొల్సెడవించి భవనంబుజొచ్చె
అంతనంద వ్రజంబటు కేశిడాసి
యంతకోగ్రతమించు హయమూర్తిఁదాల్చి
తుంగ ఖరోద్ధూత ధూళి దిక్పాళి             (3130)
నింగిగప్పుచు దేవనికరంబు బెటల
నాననంబెత్తంగ నాకేశిడాసి
పోనీక తత్పదంబులు పట్టి శౌరి
యతితీవ్ర గతినొప్ప నగలంగఁ ద్రిప్పి
శతచాపదూరంబు చనవైచియార్చె
చిమ్మి మోకాళ్ళ మోచేతులం గ్రమ్మి
యమ్మహాసురవైరి యవనిపైఁ గెడపి
వ్రేలువ్రేతల వేవేలు చందముల
నాలీలనెన్నంగ నరిగెఁబల్లియకు
రమణీయ మౌక్తిక రదుఁడు నారదుఁడు        (3140)
కమలాక్ష బల పాదకంజాతములకు
వినతుఁడై నుతుల గావించి భావించి
వనజాక్షుఁడటు చేయవలయు కార్యములు
పలుకుచు సకలసందలును బొదల
జలజాక్షుఁ గనికనిచనియె భూనాధ
యటని లాయనకేళి పరివేడ్క గోప
పటలితోఁ బర్వత ప్రాంతంబునందు
గోలలౌపడుచులు గొఱియలై యుండ
బాలకుల్గొందఱు పాలకుల్గాఁగ
గడుసులనెల్ల దొంగలు గొనమర్చి              (3150)
వడిమీఱిపంక్తికై వడినాడుచుండ
మాయాఱి వ్యోమనాయక నిర్జరారి
యాయెడ నెడకొల్లయై వచ్చిచొచ్చి
యేపురార్వురు చిక్కనందఱ బిలము
లోవైచిరాతపెల్లుగ రాయి ద్రోసి
యేతెంచి యిరుజేయి యెఱుఁగకయుండ
నాతఱితలనాఁడు నసుర నీక్షించి
నీయాటమేలురా నీచ నిశాట
కాయలునింక నెక్కడికే గెదనుచు
నలికమై గోవిందుఁడా మందుఁ జంపి         (3160)
బీలమువాకిటి రాయిపెడకేలఁ ద్రొచ్చి
లాలించి పిలిచి బాలకుల వేడుకలఁ
దేలించి మందకేతెంచె నత్తఱిని
ననవరతాక్రూరుఁ డక్రూరుఁడబఘఁ
దనుపమ హరిభక్తుఁ డరుగుదెంచుచును
నేదానఫలమొనాకీదానవారి
పాదారవిందముల్ భజియింపఁ గలిగె
నజశంకరామరేశాది కిరీట
రజమెవ్వనికిఁ బాదరజమై చెలంగు
నామాధవుని గాంచునట్టినా పుణ్య                (3170)
మేమని వర్ణింతు నిందిరాకాంతు
నరిబుద్ధినైనఁ దెమ్మని పంచెఁనాకుఁ
బరుఁడె కంసుఁడు ప్రాణబంధుండుగాక
నావటి పామరనకుఁ గల్గె దేవ
దేవుఁ జూడ గనాదియపోతపంబు
ఈయెడ కంసహితుఁడని యోర
సేయునోననుభక్తి సేయునో యేల
నాయెడ సర్వాత్ముఁడగుటఁ గృతార్థుఁ
జేయునేనను దయసేయు నేయనుచుఁ
గళుకులై బెళుకు నుంగరపు ముంగురుల          (3180)
కళుకులై వెలిదమ్మిగసరు నేత్రముల
నిలసంపగుల హసియించు నాసయును
జిలుకు వెన్నెలతేట జిలుకులేనగవు
మొనరముల్గల శౌరి మోహనాననముఁ
గనుగొందునేఁడెనిక్కముగఁ జొక్కముగ
వనమృగావలినాదు వలిచాయకలిగెఁ
జల్లప్రోద్దుననేను జలజాక్షుఁ గాంచి
యుల్లసమారంగ ............
నెమకెడుకేలమై నివురుగాయనుచుఁ
గందమాకందము కుందారవింద                      (3190)
చందన స్యందన తాల తక్కోల
బృందయై యొప్పారు బృంద సొత్తెంచి
పొదరి ......
పొదరిండ్లలోపలఁ బొదలు గొల్లెతల
తరిలేచిలేగలందల పోసి పాలు
కురియఁజేసిన పోదుగులనేల జీర
మఱల కిందులకుసంభార వంబులును
బఱువ ...............
పచ్చగందనియచ్చ పచ్చికల్మేసి
మచ్చరంబెచ్చ మర్మలయుచుఁబొదలి               (3200)
బహు గుహాంతరములఁ బ్రతిరవం బెసఁగి
మహిఱంకెలిడుచు
రిక్కలువెట్టి హుండ్రిక్కుడటంచు
దిక్కొల్పి వికవికఁ దెగడు వల్లియలు
చేకొని వారింపఁ జేరు గోపికల
సొరిది గరాళింపుచును మందపట్ల
కరమె
చనిచని నోటికి చలియైన పూరిఁ
దినివెన్ను చఱచి పూఁదేనె తియ్యముల
నీరాని నెమ్మదినెమరు వెట్టుచును                  (3210)
జేరువ గుమురుగాఁ జేరి ధేనువులు
కొదమలేఁ గలతేఁటి కొదమల సూటి
కుడుచునప్పుడు పొదుగు లుపయోదములు
వడువున క్షీరముల్వర్షింపుచుండ
నడరఁ విష్ణుఁడె కృష్ణుఁడైన నాపాల
కడలియుఁ గడక నిక్కడనిల్చెననఁగ
నురువులు గట్టి మిన్నుల గబ్బమనుచు
నీఁతలైమ్రోతలై యేఱులై తరణి
కూతురిఁ గలసిపైకొని పారుచుండ
యమున గంగయుఁగోడె ననిసరల్మునులు            (3220)
భ్రమసిరి సిరిఱేనిప
గనుకొని యాకడలింగడచియే తెంచి
కమ్మపూఁ దేనెలఁ గలయుపుప్పొళ్ల
నుమ్మఱి రధముడాయుచు దోరగిలఁగ
వడిమీఱుమావుల వడిమీఱఁదో
బలరామ గోవింద పాదారవింద
హలజలజాత రేఖాంకములైన
యడుగుల పొడగాంచి యరదంబుఁ డిగ్గి
కడుబొంగి వేడుకఁ కన్నీరుగాఱ                 (3230)
హరిభక్త
శరదాగమోత్ఫుల్ల జలజ నేత్రులను
హరిణాద్రిజలజ మోహన సుగాత్రులను
గురుతరోజ్వల నక్రకుండల రశ్మి
సురనదీ యమునోర్వి శోభితభుజులఁ
హరిణాంక ముకుర సమానంబు జులఁ
గమనీయవనమాలికా విభూషణిల
సమధికా మృతరస
జిరతర వైభవ శ్రీనికేతనుల
వితతకీర్తులనాది విష్ణుమూర్తులను
బుష్పిత హృదయుఁడై పొంగి యానంద             (3240)
బాష్పంబువుల నర్ఘ్య పాద్యంబు
యక్రూర లెమ్ము లెమ్మని యెత్తికొనుచు
బలునకు నీరీతిఁ బ్రణతులొనర్ప
బలుఁడు శోభిత భుజాబలుఁడు నాభక్తుఁ
గ్రుచ్చి మోదమున నక్కున నక్కుఁ జేర్చి
హరిదాసునింటికి నతని దోడ్కొనుచు
నరిగి గద్దియనుంచి యర్చించి మంచి
పసిఁడి బిందియనీటఁ బాద్ముల్గడిగి
మసలక తోడ్తోడ
సకలరసాన్నముల్జనని వడ్డింప             (3250)
జనకుండుదారు భోజనము గావింప
ఘనసార ఘనసార గంధముల్పూసి
ముఖవాస తాంబూల ముఖములైనట్టి
యఖిలోపచారంబు లలవడఁ జేయు
నరిది నందుడు సేమమరసె నాపజ్జ
నరవిరి సెజ్జపై నక్రూరు శౌరి
తనువొయ్యనివిరి పాదము మీఁదవైచి
పినత్రండ్రి తానల్లి బల్లియైయుండి
కుశలమే నీకు నీకూర్చు వారలకు
జయమే శుభంబే భూజనులకునెల్ల           (3260)
నయయుక్తమే జననాధు వర్తనము
భూమి పాలింపుచు భోజేంద్రుఁడైన
మామకు లగ్గెనేమమె బంధువులకు
నని నీవు వచ్చుటేమనిని నాఘనుఁడు
తనవచ్చు రాకకెంతయును నెంతయును
వివరింపగా విన్నవింప మాధవుఁడు
చివురుకెమ్మోవిమైఁ జిగురొత్త నవ్వి
వలయు రీతులఁ జేయు వలయుఁ గార్యములు
బిలిచి నందునకుఁ జెప్పిన నతండపుడు
అరియప్పనంబు పుల్లరి నేయిపాలు                   (3270)
పెరుగులు దెప్పించి పిల్చి గోపకుల
మనల బాణాసన ముఖము చూడంగఁ
జనుదేర విమలనచారు నక్రూరు
ననిచె భోజుండు నేఁదని చెప్పివయన
మునకుఁ దానాయుత్తములు సేయుచుండె
ననియోగిజనపాలుఁ డాజనపాలుఁ
డనుమోదమంది నిట్లని యానతిచ్చె
నని సుధావాణికి నబ్జపాణికిని
వనజాస్త్రు మాతకు వనధి జాతనకును
ననుగన్నతల్లి కనమ్రభల్లికిని               (3280)
గనక గాత్రికిని బ్రకామ ధాత్రికిని
వాణీశనుతకు సువ్రతకక్షి విచల
దేణికి శ్రీవేంకటేశు రాణికిని
సారసగేహకుఁ జారుబాహకును
సారలావణ్యకు సకల గణ్యకును
బరమకల్యాణికి భ్రమరవేణికిని
దరుణేందుపాల కుదారశీలకును
రామాభిరామ కప్రతిమ ధామకును
హైమసంవ్యానకు హంసయానకును
నింద్రభావితకు గజేంద్ర సేవితకుఁ              (3290)
జంద్రికాహాసకుఁ జారునాసకును
నగసుతానతకుఁ బన్నగసుతావృతకు
మృగమదాంగకు నలమేలుమంగకును
నంకితంబుగను శ్రీహరిభక్తనికర
పంకజాకర తాళ్లపాకాన్నమార్య
తనయ తిమ్మార్యనందన రత్నశుంభ
దనుపమ శ్రీవేంకటాద్రీశ దత్త
మకర కుండలయుగ్మ మండితకర్ణ
సుకవిజీవంజీవ సోమరాజీవ
సదనావధూ లబ్ధ సరసకవిత్వ                  (3300)
విదిత మానస తిరువేంగళనాథ
విరచితంబగు ప్రతిద్విపదసంశ్రవణ
తరళిత కవిమస్త ప్రణీతోరు
మనసిజ జనకాష్టమహిషీ వివాహ
మనుకావ్యమున ద్వితీయాశ్వాసమయ్యె

ద్వితీయాశ్వాసము సమాప్తం

(తరువాయి భాగం "తృతీయాశ్వాసము")