Wednesday, August 31, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -15


వివిధదేశ రాజులువచ్చి నలగామభూపతిని గలిసికొనుట

లలిమీర వీరభళ్లాణుండువచ్చె
పటువిక్రమాఢ్యులు పండ్రెండువేలు
గడలవారొకవేయి గజచరమమర
పొన్నాళ్లవిభుడు సముద్వృత్తివచ్చె
పదినూరువేల కాల్బలములతోడ
కూడిముప్పదివేల కుంజరావళుల
కదిసెమాళవపతి కామభూవిభుని
కదగితొమ్మిదివేల కాలరిబంట్ల
నమ్మదగినయట్టి నాయకచయము
ఒకవేయి అశ్వాల నొనర ప్రతాప
రుద్రుండుపంపించె రూఢసంగతిని
పదివేలకాలరి బలములతోడ
ముదమున ప్రాచిదేవుండునుగలసె
నీలిటెక్కెంబుల నేటైనబంట్లు
వెంతరాబంగాళ విభుడునుగలసె
గజములుపదివేలు ఘనమైనబలము
ఇరువదివేలతో నేతెంచెనొడ్డె
భూవినెలు బలదేవపురుషోత్తముండు
పదివేలతురగముల్ బంట్లొకలక్ష
కూడిరాకల్యాణ ఘూర్జరపతులు
కామునిగదిసిరి గౌరవమొసగ
ధనరథాస్యుడువచ్చె దర్పంబుమీర
మహిదేవిదాసుడు మదకరుల్ వేయి
శకటసహస్త్రముల్ చనువునగొలువ
ఏతెంచెసాహస మెల్లవారెరుగ
దశలక్షబలము లుత్సవమునరాగ
ద్రావిడకేరళ ధరణీశవరులు
వచ్చిరినలగామ వసుధేశుకడకు
పద్మసేనుండును పరువడివచ్చె
గురుసహస్రద్వయ ఘోటకయుతుడు
గుండమదేవుడు గొబ్బూరిరాజు
మొదలైనరాజులు ముఖ్యులౌబంట్లు
ఏనూరుతోగూడ నెనుబదిమీద
ఎనుబదివేలతో నేతెంచిరపుడు
తక్కినరాజులు తమతమబలము
లెసగగనేతెంచి రివ్విధంబునను
వచ్చినబలముల వరుసగణింప
బుద్ధిమంతులకైన పొసగదునేర్పు
సంతోషములచేత చనుదెంచినట్టి
మనుజేద్రులకునెల్ల మంచికట్నములు
తెప్పించియిచ్చిన తిన్నగానుండి
రంతటనాగమ్మ అశ్వంబునెక్కి
తగినయిరవుచేసె ధరణీశతతికి
మిగిలినవారికి మేలైనఠావు
లమరించివిడియించె ఆనందమొంద
ఎక్కడచుచిన నెడలేకకదిసె
ఇసుకజల్లిననైన ఇలమీదబడదు
చొరదువాయువుదండు చొచ్చినరాదు
సుపథంబుదొరకదు చోద్యమైయుండు
ఆదండులోపల అఖిలవణిజులును
సకలధాన్యంబులు సకలరత్నములు
బంగారువెండియు బహుదానవితతి
సరిగవస్త్రంబులు సరసంపుబట్టు
పటములుఘనతంతు పటములుమరియు
కాంస్యతామ్రశ్వేతకమ్రభాండములు
రసవర్గములనెల్ల రంజనంబొప్ప
క్రయవిక్రయమ్ముల కావింతురెపుడు
సౌందర్యఘనతచే సంపన్నమైన
వేశ్యవాటికలొప్పు విశిదంబులగుచు
దారిద్ర్యమనునది దండులోలేదు
ధనధాన్యవృద్ధిచే దనరెడులక్ష్మి
వేలంబులోపల విలసిల్లుచుండు
అంతటబహువిక్రమాఢ్యమానసులు

వీరులు తమకు యుద్ధమున కాఙ్ఞయిమ్మని బ్రహ్మనాయునిఁ దొందరపఱచుట

భండనవిజయులు పటుపరాక్రములు
వీరులుతత్సైన్య విధమెల్లజూచి
బ్రహ్మనాయునితోడ వాక్రుచ్చిరిట్లు
నలగామభూతల నాథుండుమదిని
తనకెవ్వరెదురని ధైర్యంబుపూని
భండవిజయత ప్రబలుదునంచు
భువనభయంకర భూరిప్రతాప
పటిమగల్గినయట్టి బ్రహ్మనునిన్ను
విజయోద్ధతాటోప వీరులమమ్ము
తలపకమాత్స్ర్య దర్పముల్ మీర
వీపునకెదురెక్కి వెరుపకనిలిచె
కనియూరకుండుట కార్యంబుగాదు
పందలవెలెనుంట పంతంబెమనకు
అనివార్యమైనమీ యాఙ్ఞాఖలీన
బద్దులమైనిల్వ బడితిమిగాక
కత్తికిమొక్కొక్క కండనుదీసి
పరిపంథిగణముల పట్టిమర్ధించి
కుమ్మరామమునందు కుటిలతగచ్చ
ఫలమువేసినభాండ పటలంబుపగిలి
పెంకులైపడ్డట్లు పెనుకంపమంది
విడిబడియేనుగుల్ వీథులబార
సకలబలంబుల సమయించియముని
పురికంపియుండమే భుజసౌర్యమొప్ప
సెలవిచ్చిపంపుము శీఘ్రమెమమ్ము
నాపుడుశీలమ నాయుడుపలికె

Saturday, August 27, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -14



నలగాముఁడు గజారూఢుఁడై సేనతోఁగూడి కార్యమపూడికేగుచుండఁ ద్రోవలోఁ గొదమగుండ్లపౌరులు విన్నపంబొనర్చుట

కొదమగుండ్లకుచేరె కుంభినీశుండు
పేరైనపల్లెల బెద్దలౌరెడ్లు
కోమటిజనములు కూడియేతెంచి
కామభూమీశుని కనుగొనిమ్రొక్కి
విన్నవించిరిమహా వినయంబుతోడ
మామాటవినదగు మైలమ్మసుతుడ
వైరంబుమీకేల వసుదాధినాథ
అన్నదమ్ములుపూర్వ మవనియెరుంగ
కలహించిమడిసిరి కదనంబులోన
పగలేకయేలుట బలిమిమీకెల్ల
ప్రజలకుసుఖమౌను పరులుతగ్గుదురు
బిడ్డలవిధమున బ్రీతితోమమ్ము
రక్షించుచున్నారు రాజులుమీరు
కలహించిమడిసిన కదనంబులోన
ఇతరరాజులుమాకు నేరువచ్చెదరొ
మీరురాజ్యముచేయ మేదినియందు
దుష్టులనిర్భయోత్సుకతనశించె
శిష్ట్లకుమేలు చేకూరుచుండె
ప్రాణముల్ భద్ర ముపద్రవమడగె
కరములు హెచ్చుగ గైకొంతలేదు
అనుకూలులైమీర లవనియేలంగ
కనుగొన్నమాకెల్ల కలుగుశుభంబు
హితులముగనుకమీ కెరుగజెప్పితిమి
శక్తిచాలదుమాకు సారెకుదెల్ప
అనివిన్నవించిన అనియెవారలకు
మదమునగర్వించి మలిదేవరాజు
రనముచేయగదర్లి రమ్మనిమాకు
భట్టునుబంపెను బలమెరుంగకయె
పైనమైవచ్చితి బవరంబుచేయ
వీరులనాయుని వెసమలిదేవు
బంధుమిత్రాదుల పోరిపోదోలి
వేగమేవత్తుము విభవంబుమెరయ
ఎలమితోనుండుడి యిండ్లలోనిలిచి
ఈరీతివారికి హితములుచెప్పి
పొమ్మన్నవారలు పోయిరావేళ
మరునాడునలగామ మండలేశుండు
మనమునరోషంబు మల్లడిగొనగ
కాలోచితంబైన కర్మముల్ దీర్చి
ఘనతరశృంగార కలితుడైవెడలి
భద్రకరీంద్రముల్ పైనిగూర్చుండె
తమ్ముడునరసింగ ధరనీశ్వరుండు
ఎలమితోపాలకి నెక్కివెంబడిని
స్థిరగతిబలములు చెలగంగనేగె
అర్పులబొబ్బల అవనికంపింప
సాగరముప్పొంగి చనుదెంచినట్లు
మేఘముల్ వినువీధి మేదురంబగుచు
పరువులుపెట్టెడు భంగినిదోప
క్రమ్ముకకార్చిచ్చు కదసినరీతి
పవనుండుదట్టమై పరగినమాడ్కి
వివిధబలంబులు వేగమెనడిచె
చక్కగామిరియాల సరిహద్దుదాటి
ప్రజలమేలిచింత పల్లెయుదాటి
కౌరవుల్ పాండవుల్ కలహంబొనర్చి


నలగాముఁడు కార్యమపూడుఁ జేరుట

కూలిచచ్చినయట్తి కురుభూమిరీతి
రౌద్రగుణోద్వీర రక్తసిక్తంబు
పావనచరితంబు పలనాటిపేర
పొలుపొందుచుండెడు పుణ్యదేశమున
కాశికిసమమైన కార్యమపూడి
రణరంగభూమిని రాజుదానిల్చి
భద్రదంతినిడిగ్గె పదిలంబుగాను
చచ్చౌకమేరడ సరసంపుభువిని
హేమకుంభంబుల నెసగుచునున్న
పటకుటీరంబులు పన్నుగాగట్టి
మూలబలంబులు మొనగాండ్రువచ్చి
కూర్చున్న ఘనమైన గొల్లెనల్ కూర్చి
స్వర్ణసింహాంకంబు పరగెడునట్టి
నెరిధ్వజస్తంభంబు నిల్పిరిమ్రోల
కప్పురపువిడెంబు గావించివచ్చి
కొల్వుకూటంబున కూర్చుండెరాజు
దాపట నరసభూధవుడునుదొరలు
కొండమన్నెమరాజు కోటకేతుండు
కుడిదెసరెడ్డియు గురియైనయట్టి
చేరువకాండ్రును జేరికనలర
వీరఘంతలుగట్టి విలసిల్లుచుండు
సోమదేవరరౌతు శూరులైనట్టి
వీరరాహుత్తులు వెలయమున్నూట
అరువదిమందిదా మట్టహాసముల
రణశూరులైనట్టి రాజపుత్రులును
పోటుబంట్లనుబట్టి పొడిచెడువారు
ఊడిగలందంద యొనరికొల్వంగ
దేవతాగణయుత దేవేశురితి
భూపతిసభమందు పొల్పొందుచుండె
రాజువెంకంజేరి రమణినాగమ్మ
కార్యఖడముల ప్రఙ్ఞావిషేషముల
తెలుపుచుగూర్చుండె ధీరతతోడ
ఇతరబలంబులు హెచ్చువేగమున
తర్లెడువారును తగనడ్చువారు
విడిచెడువారునై వెరవైనచోట్ల
తగినతావులయందు తప్పకనిల్వ
మూడుసహస్రముల్ ముఖ్యులౌబంట్లు
కలనికంగణముల్ కనఏడునూర్లు

Sunday, August 21, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -13


నలగాముఁడు గజారోహణంబొనర్చి యుద్ధభూమికి బయలుదేరుట

కాలోచితములైన కర్మముల్ దీర్చి
పూసియుతొడిగియు బొందించికట్టి
సకలశృంగారంబు సమ్మతిజేసె
సర్వబలంబులు చనుదెంచినిలిచి
తొలగిరిన్ర్పతికి దూరంబుగాను
మావంతులప్పుడు మదముననిలిచి
పగవారలకునెల్ల భయములుచేయు
పటుతరోన్నతమైన భద్రగజంబు
పైనిబల్వన్నెలు పరగుచునున్న
తగటుపటంబులు దంటగాజేసి
కూర్చినగంతలు కుదురుగవెన్ను
పైగప్పిముఖమాలు పరుపులువేసి
పదునారువన్నియ బంగారుతోడ
రచియించిదానికి రత్నముల్ తాపి
తీర్చిన చౌడోలు తెచ్చియుకట్టి
మణిగణతపనీయ మయమైనయట్టి
చప్పరంబొక్కటి సమకూర్చిమీద
పద్మరాగప్రభా పటలిచేమించు
బంగారుశిఖరంబు బాగుగానిలిపి
గంటలుమువ్వలు గట్టిగాగట్టి
చుట్టుముత్యపుచేర్లు శోభిల్లజెసి
మణిమయమంజరి మధ్యవ్రేలాడ
చిరుతగంటలపేర్లు చెలువైనకరికి
కరమందుగూరిచి ఘంతసంధించి
పంచవర్ణంబుల ఫాలమందుంచి
ముత్యాలజల్లుల మొనసినపటము
కుంభస్ఠలంబున కొమరొప్పజేసి
శుభ్రదంతంబుల శోభిల్లునట్టి
తపనీయవలయముల్ దట్టించిమొనల
ఘనశితశస్త్రముల్ ఘటనకావించి
బంగారుగొలుసులు పదములగట్టి
గంటలుప్రక్కల గణగణమ్రోయ
తొండంబుగొలుసుల తోడరంజిల్ల
శృంగారమీరీతి శీఘ్రమేచేసి
మావంతుడెక్కియా మనుజేశునకును
చేయించెవినతిని జెలువంబుమించ
కూర్చుండజేసెను కుంభినినప్పు
డంతటానుచరు లతివేగమునను
పుత్తడీనిచ్చెన బొందికసేయ
సేవకుడొకడు చేదండయివ్వ
ఘనకరీంద్రమునెక్కె కామభూవిభుడు
వెనుకనొక్కరుడుండి వినయంబుతోడ
విడియంబొసగుచు వింజామరములు
వీచెశీతానిలాన్వితుని జేయంగ
తరువాతలేచెను దంతావళంబు
హేమదండంబుల ఎసగుచునుండు
మౌక్తికచ్చత్రముల్ మనుజేశునెదుట
పట్టిరిబహుకాంతి పటలిమిన్నడర
ధ్వజములసందడి తరచుగానొప్పె
అయిదివిధంబుల అమరువాద్యంబు
లధికరవంబుల ఆనందమొసగె
దళములతోగూడ ధరణీశవితతి
దిక్కులెల్లనుక్రమ్మి తిన్నగనడిచె
తరువాతనెలగోలు దళములుకదలె
కదలిరిదండును గైజీతగాండ్రు
బలమునల్దిక్కుల పటిమతోనడిచె
బహుమిత్రవర్గంబు బంధుజనంబు
మంత్రిపురోహితుల్ మన్ననరాగ
పచ్చలుతాపిన పాలకినెక్కి
నరసింగుడరిగెను నాథునివెనుక
పడవాళ్ళుబలములు పదపదమనుచు
పటుతరధ్వనులచే బలికిరిహెచ్చి
వేత్రహస్తులుచేరి విదళింపగాను
సందడియెడగల్గి జరుగంగసాగె
మొనయుచుశతదండములు సరిచుట్టు
పోతుటీగకునైన బోవీలులేక
అధికమౌబలమెల్ల అరుగుచునుండె
గుర్రముల్ గజములు గుంపులుగూడి
పక్షభాగంబుల వచ్చుచునుండె
మధ్యరాజెక్కిన మత్తగజంబు
సందుగానివ్వక జరుగంగసాగె
తురహహేషారవ స్ఫూర్తులుమించె
గజములుఘీంకార గాఢంబులాయె
ఘనతరోత్సాహులు కాలిమానుసులు
అట్టహాసంబుల సమరిరావేళ
గొప్పగుర్రంబెక్కి కుడిభాగమందు
జగడంబుచేసెడు చాతుర్యమెల్ల
నయగతిదెల్పుచు నాగమచనియె
నగరంబువెల్వడి నలగామరాజు
దక్షిణదిశయందు దనరెడుబయల
దూబచెర్వనెడు నుత్తుంగభూస్థలిని
నిలిపించెగజమును నిండినవేడ్క
వెంబడివచ్చిన విప్రులనెల్ల
వినయానబొమ్మన్న వేడ్కతోవారు
పగవారినెల్లను బలిమిమైగెల్చి
సకలరాజ్యములు వశంబుచేసికొని
ఏకాధిపతివౌచు నేలుభూస్థలము
అనుచుదీవెనలిచ్చి అరిగిరివేగ
విశ్వాసపాత్రులై వెలసినయట్టి
బలములో బెరైన ప్రౌఢనాయకుల
పిలిపించివారికి ప్రియములుపల్కి
కస్తూరికాగంధ కలితులజేసి
తాంబూలములనిచ్చి ధైర్యంబుచెప్పి
నగరంబుకోట క్రన్ననమీరలంత
పగలురేయియు పొరపాటులులేక
కలవారుమీరలేగద మాకుపూని
కాపాడవలెనన్న కదలిరివారు
పిమ్మటనాగమ పేరుపేర్వరుస
అధికారులనుబిల్చి అనియెవారలకు
గొల్లెనల్ మొదలయిన గురుతరభార
నిచయంబులెల్లను నించినబండ్లు
శస్త్రాస్త్రచయమయ శకటసంఘంబు
సకలవస్తువులచే సాంద్రమైనట్టి
నానావిధంబుల నాణెంబులుండు
మందసంబులుగట్ట మసలకమోయు
వేసడంబులిచ్చి వీరసేవకుల
జీతపురొక్కముల్ చేతిలోవేసి
వెంటనెపంపుడి వేగంబెమీర
లనవినివారలు అరిగిరివేగ
తరువాతకాముడు తరలించెకరిని
హయములుకాల్బలం బాఙ్ఞతోనడిచె
బలపాదసంఘాత భవధూళిచయము
మేగమార్గబందు మేదురంబాయె
తపనునిహయములంధతవహియించె
అఖిలదిక్కులయందు నమరెజీకట్లు
బలములునడుచుట బహుకష్టమాయె
జళిపించుకత్తుల సాంద్రతేజంబు
మణిగణభూషణ మంజుదీధితులు
అంతటంతట మార్గమట్టెచూపించె
అవనీస్ఠలముక్రుంగ ఆదిశేషుండు
సిగ్గుచెందినయట్లు శిరములువంప
దిగ్గజంబులుమ్రొగ్గ దిశలుగంపింప
భటులుబిరుదముల పద్యముల్ చదువ
అఖిలయాచకకోటి కానందముగను
దానంబులిచ్చుచు దరలియాప్రొద్దు

Sunday, August 14, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -12


నలగామరాజుతో నాయకురాలు మలిదేవరాజుయొక్క బలముంగుర్చి నిరసనవాక్యంబులాడుట

వినుముచెప్పెదనీకు వీరకామేంద్ర
పిల్లసైన్యమునకు భీతిలనేల
అరువదేగురెకాని అధికులులేరు
బలములరప్పించి పన్నిపోరాడ
వారికిబలమేది ప్రారంభమందు
గుంపుగానల్లర్ల గూర్చుకవచ్చి
బాలురగొనివచ్చి బ్రహ్మనాయకుడు
భూమిగొనిదెనంచు బూనియున్నాడు
నీబల్మి కల్ములు నీకగోచరము
దేవేంద్రుడునునిన్ను ధిక్కరించునొకొ
వారిబింకములకు వంగగనేల
నీవురాబనిలేదు నృపకులశ్రేష్ఠ
నన్నుబలమునంపు నాయునిగెలిచి
మున్నీలవీరుల మగటిమిదూల్చి
మేదినీభర్తను మేడపిపురికి
వట్టిచేతులతోడ బంపంగజూతు
అనిననాగమతోడ ఆరాజుపలికె
కొడుకుచావునకయి కొమ్మభూవిభుడు

నలగాముఁడు నాయకురాలితో రాచకార్యంబులఁ జెప్పుట

బహుఖేదయుక్తుడై పగతీర్చికొనగ
బాలరాజులుతాను పటిమతోవచ్చి
ఉన్నాడుకలహింప ఉగ్రతేజమున
నాకులక్ష్యములేదు నాగమవినుము
నీతిశాస్త్రంబుల నిర్ణయరితి
పగవారలతులని భావింపరాదు
కొంచపుఫణియైన కొట్టెడుకొరకు
ఘనమైనదందమే కావలెగాని
కూడదుసన్నని కోలలగొట్ట
తప్పెనాతమకాన దరుముకవచ్చు
హెచ్చైనబలముతో ఏగుటనీతి
మరణమైనంజాలు మంచిదియంచు
తగదెంపొనర్తురు దారిద్ర్యయుతులు
వేగిరపడనేల వెలదిరో మనకు
ధనధాన్యబలములు తక్కువలేవు
పట్టజాలవునిండి భండారములును
తరుగవుగాదెలు ధాన్యంబుహెచ్చి
తండ్రినాతిబలంబు తక్కువలేదు
మానాడుగలయది మంచిబలంబు
భందుమిత్రులుచాల పట్టుగాగలుగ
అఖిలభూపతులునా ఆఙ్ఞచేపట్టి
పనులనొనర్తురు భక్తితోనిప్పు
డిటువలెమనలావు హెచ్చియుండంగ
మలిదేవుకార్యంబు మనమునరాదు
కార్యస్వరంత్రత గలదెయాతనికి
భండారమాకొద్ది పగయధికంబు
ప్రకృతసైన్యమునకే ద్రవ్యంబులేదు
బలములగుర్చిన భక్షణమేడ
ఈవిలేకుండిన నెవరువచ్చెదరు
వచ్చినవారలు వశ్యులవుదురె
ఒకనెలమించెనా యోర్వరుబంట్లు
దొరబంతుమేరలు తొలగుచునుండు
కార్యముల్ చెడిపోవు కలిమిలేకున్న
ప్రతిమలనాదగ బట్టినయట్లు
నాటకవిధమున నాయుడుచేసె
కదనరంగంబున గానగనౌను
మున్నీలువీరులు మనశక్తియెరుగ
వేగమెచనిదండు విరియింపవలయు
చుట్టుకవారల శూలాలబొడిచి
తురిగరింఖలచేత ద్రొక్కించుదనుక
నెరయగన్నులనిండ నిద్దురపట్ట
దనియిట్లుపలికిన ఆరాజుతోడ
నాగమపల్కెను నయయుక్తిమెరయ
మనకప్పనముపెట్టు మన్నెవారలకు
పంపించిలేఖలు బలములగూర్చి
పగతులశిరముల బల్మినిగొట్టి
రాలుబరచినట్లు రణమునబరచి
భద్రగజంబుల బంతిగాగట్టి
ముట్టింపవలెనన్న మైలమ్మసూను
డట్టులేయనిచెప్పి అంగీకరించి

తనకు సహాయులుగా రమ్మని నలగాముఁడు నానాదేశరాజులకు లేఖలఁ బంపుట

వ్రయించెలేఖలు వసుధేశతతికి
"బ్రహ్మనాయునివద్ద బలివైనకుంత
మున్నదియనిభీతి నూర్వీశులెల్ల
అప్పనాలిచ్చినా రడిగినయట్టు
లేనునుమీరలు నేకమైయిపుడు
విక్రమసంపద విశదంబుగాని
బ్రహ్మనాయునిగర్వ పాటవంబణచి
మనసులోనరమరల్ మానియుమనము
పోరాడిశత్రుల బొరిగొనియెదము
శ్రీగిరీశునియాన చెన్నునియాన "
అనిబాసపత్రిక లపుడువ్రాయించి
మామగుండముకోట మనుజేశునకును
ధరణికోటపురికి దక్షుడైనట్టి
భీమదేవుండను పృథ్వీశునకును
గోలకిభర్తకు ఘూర్జరపతికి
ఉరగసేనుండను ఊర్వీశ్వరునకును
ఏడుమాడెములేలు ఎరుకుకామునికి
పొన్నాళ్ళభూపతి పొదిలెరాజులకు
కటకాధిపతికిని కల్వరాయనికి
దేవాద్రినేలెడు తెలుగుబిడ్డలకు
పెదబాహుభూపతి భీసేనులకు
సూర్యకుమారాఖ్య చోళరాజునకు
సంగ్రామవిజయుడౌ జయదేవునకును
జయసింగునృపతికి చంద్రాద్రిపతికి
ధీరవిక్రముడైన తిరునాళ్ళపతికి
ప్రాభవాడ్యుడు వీరభళ్ళాణునకును
అరవసింగాళ్ళున కర్ణమాపతికి
బంగాళపతికిని పాండ్యేశునకును
మళయాళకర్ణాట మానవేంద్రులకు
వ్రాయించిపంపిన వారెల్లగూడి
చింతించిరీరీతి చిత్తంబులోన
నలగామరాజును నాయనివారు
పగపెట్టుకొనిపోర పయనమైనారు
తనకుసహాయులై తరలిరండంచు
నయలేఖలంపెను నలగామరాజు
సవతిపుత్రులకిప్డు సమకూడెపోరు
తీరదెవ్వారలో తెగటారుదనుక
కాముడుగెల్చిన గలయప్పనములు
లేవనిపంపెను లేఖలుమనకు
కదలుదమిప్పుడు కామునికడకు
వీరకామునిగూడి వీరయుద్ధమున
బలియిచ్చియందరి బ్రహ్మనాయకుని
పొంగెల్ల అణగింప బోలునుమనకు
అనుచువిచారించి ఆప్రొద్దెకదలి
భేరిధ్వనులుమించి పృథ్వికంపింప
కరులుఘోటకములు కాలిమానుసులు
ధ్వజములుగొడుగులు తగుచామరములు
వేలసంఖ్యలగూర్చి వెడలివేగంబె
దిక్కుదిక్కుననుండి తెంపునవచ్చి
తీరైనచోటుల దిగియుండిరప్పు

నలగాముడు నిజబలంబును యుద్ధమునకై సన్నద్ధపఱచుట

డంతటనలగాము డధికమోదమున
కొల్వునకేతెంచి గురురత్నమయత
అలరుపిఠంబున ఆసీనుడగుచు
తనమంత్రివరుల మిత్రప్రకరమును
పాలెగాండ్లదొరల బంధువర్గమును
పడవాళ్ళపిలిపించి పైనముల్ చెప్పి
రేవంతతుల్యులౌ దృఢశౌర్యయుతుల
రాహుత్తనిచయమున్ రమ్మనిచెప్పి
విజయునికీడైన విలుకాండ్రగములు
బంతినిభుజియించి పావలుదొడిగి
గర్రునదేంపుచు గరములపైని
పిగిలిపిట్టలునుండ బెద్దసావిళ్ళ
చేరిభాషించుచు జెలగిదుప్పటుల
సొగసొప్పగప్పుక సూరెలనుండ
బొట్టిలువిడియముల్ పొందించియివ్వ
మీసముల్ మెలివెట్టి మీదికెత్తుచును
గడ్డముల్ నివురుచు గంభీరమొప్ప
కదనంబుచేసెడు కధలుసెప్పుచును
మూకలైయుండెడు మూలబలమును
ధాన్యముల్ గొనువారి ధనవేతనకుల
నెలగోలుప్రజలను హెచ్చువంటర్ల
పిలిపించివారికి ప్రియములుచెప్పి
పయనమ్ముకమ్మని పల్కెనంతటను
వారెల్లరోషంబు ప్రకటముగాగ
పంతముల్ మీరంగ బలువిడిమెరసి
సురియలుపరిఘముల్ శూలసంఘంబు
ప్రాసముద్గరములు పటుఖడ్గచయము
పేరైనచక్రముల్ భిండివాలములు
పరశువుల్ బల్లెముల్ బాకుకటార్లు
శార్ఙ్ఞ్గముల్ ధనువులు శరధులుదాల్చి
నియతిచేనందరు నిజశక్తిమెరయ
నలగామరాజుకు నమ్రులైనిలిచి
రటుమీదభూపాలు డానందమొప్ప
దోడువచ్చినయట్టి దోర్బలఘనుల
పటుపరాక్రములను పార్ధివేశులను
పిలిపించివారికి ప్రియములుచెప్పి
మనముచేరగవలె మనవారితోడ
గరిమకార్యమపూడు కదరంగంబు
పైనమైరావలె వడితోడమీరు
ఘనతరసుముహూర్తకాలమునందు
భేరీనికరమును బెద్దడమాయి
నిచయంబుమ్రోగింతు నిఖిలంబెరుంగ
అనిచుజెప్పినరాజు లరిగిరందంద
ఇతరభృత్యసమూహ మెల్లనువెడల
చయ్యనపురిలోన జాటగాబంచి
నలగాముడంతట నాగమతోడ
ఘనవాజిశాలల కడకునేతెంచి
వాజులనెల్లను వరుసనుజూచి
చెలగుసాహిణులను చేరంగబిలిచి
పరగగుర్రాలను భద్రంబుచేసి
పైనమ్ముకమ్మని పలికెనంతటను
కాంచననవరత్న ఖచితమైనట్టి
పక్కెరల్ పైగట్టి బంగారుకుప్పె
కుచ్చులుజల్లులు కూడివ్రేలాడ
శర్ఙ్ఞ్గశరాధిఖడ్గ శరములున్న
వజ్రాలురత్నముల్ ప్రభలదీపింప
ముఖమలుపట్టలు మొగములగట్టి
అందెలుపదముల నాయుత్తపరచి
పుత్తడిగజ్జల పొందికచేసి
గంఠదేశములందు కట్టియీలాగు
సకలజాత్యశ్వాల సవరణచేయ
రౌతులబిలిపించి రమణీయమైన
వస్త్రంబులిప్పించి వారలందరికి
వాజులరౌతుల వన్నెగాదీర్చి
కుంజరతతులను గుంపులుచేసి
పట్టుబొంబులజోళ్ళ బలువైనయట్టి
గజ్జలపేరులు గంతలువచ్చి
గజములకెల్లను కట్టంగజేసి
అంకుశంబులబట్టి అలరుమావతుల
గొనకొనిరమ్మని కోపించిపలికి
ఘనమైనశూలాలు గట్టినయట్టి
శకటసంఉహంబు సాగించిపిదప
పలుగుడారంబులు బరువులుమోయ
ఎద్దులనొంటెల హెచ్చైనయట్టి
వేసడంబులనెల్ల వేగంబపూంచి
తర్లించికొనిపోవ దగిలియున్నట్టి
కొట్టికాండ్రనుబిల్చి గొబ్బునజెప్పి
త్రువాతనలగామ ధరణీశ్వరుండు
జోస్యులబిలిపించి సుముహూర్తమడిగి
భేరీఢమామికల్ పెల్లుగామ్రోగ
చేయింపుమని అంత జెప్పిపంపించె
వాఆనిమ్రోయించెడు వారలుపటిమ
చరచినభేరులు సాంద్రనాదంబు
విన్నవారలకెల్ల వీనులుపగిలె
ఆకాశమంతయు నదరంగగడగె
ధరణీధరంబులు తల్లడంబంది
గుహలనునోళ్ళతో గూయంగసాగె
ఘముగభూస్ఠలి కంపింపదొడగె
దిగ్ధంతలుముడింగె దిక్కులుమ్రోసె
తపనతురంగముల్ తప్పెమార్గంబు
ఎటువచ్చెనోయని ఎల్లదిక్పతులు 
తెలియకభ్రాంతిచే దికమకపడిరి
అప్పుడునగరున కరిగియారాజు

Wednesday, August 10, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -11


నలగాముడు భట్టుతో మలిదేవరాజుబలంబుఁ దృణీకరించుట

భట్టునుకోపించి పలికెనావేళ
అలరాజుచావున కాగ్రహమంది
పగతీర్పదమకెంత బలమదిగద్దు
నాతోడబోరాడ సేనలులేవు
బలువైనశూలాలు బండ్లునులేవు
కరితురంగంబులు కాలిమానుసులు
లెక్కింపగానేమి లేవువారలకు
నేనెరుంగనిబల మెప్పుడువచ్చె
కూడిగుంపైయున్న గున్నయౌచింత
చెట్టుక్రిందికిలేదు శిబిరమంతయును
మూకంతవరిమడి మూలకులేదు
యేమనివిచారించి యిటువచ్చినావు
బవరంబొనర్చిన పట్టిబంధించి
రణబలిపెట్టింతు రణభూమియందు
ప్రాణముల్ వలసిన బాలరాజులను
తిన్నగాదోడ్కొని తిరిగిపొమ్మంచు
పటుబుద్ధిగాజెప్పు బ్రహ్మనాయునికి
అనినకోపంబుతో నాభట్టుపలికె

భట్టుమూర్తి నలగామునిఁదూలనాడి బ్రహ్మనాయుని ప్రతాపాదులఁ బేర్కొనుట

ఉత్తలమేటికి ఊర్వీశనీకు
కాకిమూకరీతి క్రమ్మియున్నట్టి
బలముజూచుకగర్వ పడనేలనయ్య
సంధికేతెంచిన జామాతబట్టి
చంపినవారల జగతిలోగలరె
ఆడుబిడ్డనుజంపి అల్లునిజంపి
హింసకురోయని హీనవర్తనుడ
యెరుగవావీరుల నెరుగవాబ్రహ్మ
పగవారిగుండెలు బ్రద్దలుసేయ
పటుతరవిక్రమ వైభవాఢ్యుండు
పగరాజులబొజుంగు బ్రహ్మన్నతొల్లి
అష్టదిక్కులరాజు లారణగండ్ల
కేతెంచిరణమున నెదిరినవేళ
కుంజరంబులమీద కొదమసింహంబు
దుమికినరీతిని దోర్బలంబొప్ప
కినిసివారలనెల్ల గెలిచియాలమున
మెప్పించిదివిజుల మేటివజ్రంబు
సమమైనకుంతంబు జక్కగాగొనియె
కువలయేశులవద్ద గొనేప్పనములు
ఆదినారయణు నవతారమూర్తి
కృష్ణనీదెడువేళ కేరిగ్రాహంబు
చంపవచ్చిన జూచి జంకింతలేక
ఖండించివైచిన ఘనశూరుడతడు
చుట్టునిప్పులయేరు శోభిల్లుచున్న
నేటైనశివపురి నీరుగాజేసి
భూతరాత్సంభంబు బుచ్చికొన్నట్టి
శూరుడుధీరుడు సుమహితుడెన్న
చెడనాడవారల జెల్లునానీకు
లక్షకొక్కడుసరి లావునయందు
పదికోట్లనైనను బవరంబునందు
తెగవేసిపుత్తురు ధీరతతోడ
ఉగ్రకోపాడ్యులు ఉరుబాహుబలులు
అసహాయశూరులు నరువదేగురును
భండనవిజయుల పటుపరాక్రముల
కన్నులమదమెక్కి గర్వించిపొంగి
కానకనిందింప గలుగునాఘనత
చిరినక్కకొమ్మపై చీదరరేగి
వృక్షంబుపైగెంతు వేసినయట్లు
బలములుగలవని పటుగర్వమేల
యెదురునీబలముల నెన్న నేమిటికి
ఏనుగుల్సింగము నెదిరింపగలవె
కార్చిచ్చుభంగిని గనలికోపించి
యున్నారురణమున కుత్సాహించుచును
వెడలుడుకలనికి వెడలకుండినను
నడుతురుకోటకు నాయకులెల్ల
కరులుసరస్సుని గలచినయట్లు
గురిజాలపురమును కోటతోగూడ
పెరికివైతురు క్రుంగువేరులతోడ
నిన్నునీతమ్ముని నీకైనవారి
నీదునాగమ్మను నీకూర్మిసఖుల
శిక్షింతురోరాజ సిద్ధమీమాట
అనిననారణభట్టు నందరుచూచి
కోరమీసలుదువ్వి కోపించిరపుడు

నాయకురాలు భట్టుతో భీకర వాక్యంబులఁ బల్కుట

మంత్రిణినాగమ్మ మండుచుబలికె
భటవృత్తివాడవై పల్కితివిట్లు
కామభూపతిపాద కమలంబులాన
కరిచేతద్రొక్కింతు గట్టిగానిన్ను
భట్టువాదవుగాన బ్రతుకనిచ్చితిని
దైవంబునీపాల దయచేసినాడు
వీరులుఘనులని వెరపింపరాకు
సమరంబులోవారు సమయంగగలరు
మశకాళితేనిలో మడిసినరీతి
మిడుతలుచిచ్చులో మిడిసిపడ్డట్లు
మాచేతజచ్చును మన్నీలబలము
లన్నదమ్ములమేర లడగెసిద్ధంబు
వాజులపైబడి పడితోడబోరి
గురుతుగాశిరములు కుప్పలుచేసి
మత్తకరములచేత మట్టించివిడుతు
పయనమైదండెత్తి వత్తుముమేము
పారకనిలుమని వాక్రుచ్చుపొమ్ము
టంచుకట్నములిచ్చి అతనినినంపె
అనిచినపురికేగ నప్పుడెకదలి

భట్టు కార్యమపూఁడికిఁ దిరిగిపోయి గురిజాలలో జరిగిన వృత్తాంతము రాజునకుఁ దెల్పుట

కార్యమపూడికి గ్రక్కునవచ్చి
మలిదేవుబొడగని మన్ననవడసి
కాముడాడినయట్టి కఠినవాక్యములు
వీరులునాయుడు వినిచుండగాను
విన్నవించినరోష వివశులైవారు
కార్చిచ్చిభంగిని కనలికోపించి
గొబ్బుననీవేళ గురిజాలకేగి
కోటలగ్గలకెక్కి కూలద్రోసెదము
పట్టణమంతయు పాడుచేసెదము
అనవుడునాయకు డప్పుడిట్లనియె
దండెత్తివచ్చెడు ధరనీశువిడిచి
తగదుకోటకునేగ ధర్మంబుగాదు
వీరధర్మముదప్పి పెనగుటయేల
అనిబుద్ధిగాజెప్ప నట్లుండిరంత
గురిజాలలోపల కుంభినీశుండు

భట్టు కార్యమపూఁడికిఁ బోయిన తర్వాత గురిజాలలో జరిగిన వృత్తాంతము

నలగామభూపతి నాగమబిలిచి
మనవద్దబంట్లును మన్నెవారలును
పఙ్తులనన్నంబు భక్షించువారు
రొక్కజీతంబుల రూఢులౌవారు
క్షేత్రముల్ జేసుక జీవించువారు
పల్లెలుబుచ్చుక బ్రతికెడువారు
నెలగోలుప్రజలకు నెల్లరకిప్డు
పైనమైరమ్మని పరగజెప్పింపు
కరితురగంబుల గదలింపమనుము
బలువైనశూలాలు బండ్లదర్లింపు
సాగింపునీవుండి జాగుసేయకుము
నాపుడుమంత్రిణి నాగమ్మపలికె

Friday, August 5, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -10


భట్టు నలగామరాజునకు రాజనీతి విశేషంబులఁదెల్పుట

పగవృద్ధిబొందించు భ్రష్టులేకాని
అడగించునేర్పరు లవనిలోలేరు
నరసింగభూమీశు నమ్మికమీరు
తమ్ముడా మలిదేవధరణీశుకడకు
పంపుడికయేకమై పగలనునణచి
పలనాడుమొదలైన బహుభూములెల్ల
ఎదురెవ్వరునులేక యేలుడిసుఖిత
శృంగారయుతు నరసింగుభూమీశు
పంపుముమలిదేవ పతిగలయంగ
పోరుమంచిదిగాదు భూమినెక్కడను
పాడౌనుదేశంబు పగమించెనేని
ప్రజలెల్లనశియించి పారిపోవుదురు
బండారమునకును పైకంబులేదు
రాణువ అందుచే రహిచెడియుండు
చేజీతగాండ్లెల్ల జెలగికోపించి
యీగలజీతంబు లిమ్మందురపుడు
పతిబంటుమేరలు పరిహృతమగును
పంపినపనిచేయు పాలుమాలుదురు
తెలిసినశాత్రవుల్ ధీరతతోడ
భూమినిగొనుటకు బుద్ధిపెట్టుదురు
పగవారివార్తలు పరికింపలేరు
మేకొనిమీలొన మీరుపోరాడ
చూచెడువారికి జులకనయౌను
కోరిశాత్రవులుమీ గుట్టెఱుంగుదురు
పలువలుమిముజేరి పగజావనీక
చెప్పుచునుందురు చెనటివాక్యములు
ఐకమత్యముచెడు నద్దానితోడ
చెడునుబలంబును చెడునుభాగ్యంబు
చెడునుయశంబును చెడునుశౌర్యంబు
చెడునురాజ్యంబులు చెడ్డపిమ్మటను
దేశంబు పరనృపాధీనమౌసుమ్ము
పారతంత్ర్యంబు మీపైబడగలదు
పరతంత్రజనముల పాలికష్టములు
చెప్పంగనలవియే శివునకునైన
పంజరంబుననున్న పక్షులరీతి
బంధించిబుట్టలో పాములవాఁడు
వదలకపెట్టిన ఫణులచందమున
గంగిరెద్దులవాఁడు కావరమణచి
ముకుదాడుపొడిచిన పోతెద్దులట్లు
బోనులోనుంచిన పులులవిధంబు
స్వతంత్ర్యహీనఁత బడియుండవలయు
పరికింపగా మనోవాక్కాయములను
ప్రథమమ్ముపట్టగా రానిదిగాన
వాక్కాయములురెండు బంధింపబడును
మనసులోఁబుట్టిన మంచితలంపు
లాచరణమునందు అలవికాకున్న
జన్మఫలంబేమి చచ్చుటేమేలు
అవ్యక్తకీట తిర్యగనేకహీన
యోనులలో నెన్నియోమార్లు పుట్టి
పడయకపడయక పడిసినయట్టి
దుర్లభనరజన్మ దూషితంబగును
పార్థివాయిటువంటి పారతంత్ర్యంబు
కటకటా పగవారికైననువలదు
కుందబృందసితాబ్జ కుముదాప్తతార
హీరడిండీరనీ హారపటీర
ఘనమరాళంబుల కాంతినిమించు
సత్కీర్తివేగమే సరవినశించు
అపకీర్తిజగముల నధికమైయుండు
ఉభయవాదులుమీర లొక్కటైయున్న
సకలకార్యంబుల సమకూర్పవచ్చు
ప్రజలకుసుఖమౌను పంటలుపండు
ధనముసంపాదింప దగియుండునపుడు
సంపూర్ణకాములై సకలసేవకులు
కాపాడుదురుమిమ్ము కనిపెట్టియుండి
పరరాజులనుగొల్వ పైకొనిపోయి
అమితమ్ముగాగ ధనాదులనెల్ల
కొనవచ్చు ధర్మముల్ కూర్పంగవచ్చు
సత్కీర్తిజగముల సాంద్రమైనిల్చు
కలహించి వెనుకటి కౌరవులెల్ల
గతిచెడిపడినట్టి కష్టముల్ వినమె
పగపెరిగించుట భావ్యంబుగాదు
ఉభయవాదులుమీర లొకటికనుక
నయమొప్పజెప్పితి నామాటవినుడి
అనుచుజెప్పిననీతు లాలింపడయ్యె

నలగాముడు భట్టుమూర్తిచెప్పిన వాక్యంబుల నిరాకరించుట

కామభూపాలుండు కనులెర్రచేసి
కోపంబుమించగా కొలువెల్లజూచి
వింతిరేసభవారు వీరలతలపు
రాణువతో మును రణభూమినిలిచి
తమ్మునంపమటన్న ధర్మమాతమకు
విన్నవారలెల్ల వెరగందగలరు
మగతనంబునబుట్టి మగకాశగట్టి
మగటిమివిడనాడి మానంబువిడిచి
వారున్నతావుకు వచ్చుటతగవె
భటవృత్తివాడవై పల్కితివిట్లు
పూర్వకార్యంబుల పుట్టువుమరచి
ఈరీతిబల్కితి వేమందునిన్ను
అనరాదువినగూడ దామాతలిపుడు
తమభూమినిచ్చిన దక్కించుకొనగ
శక్తిగల్గినజాలు సదయుడనగుచు
ఇచ్చితితమభూమి యేలికొనంగ
అనుచువింతగబల్క ఆమాటలకును
భావం తెలియక పటురోషమంది
వవ్వుచుడగ్గరి నాయకురాలు

నాయకురా లేకాంతంబున నలగామునకు సంధివిముఖంబులైన మాటలుచెప్పుట

ఎవ్వరువినకుండ ఏకాంతమునను
పల్కెకామునితోడ ప్రావీణ్యమొప్ప
విను నరనాయక విన్నవించెదను
బాలరాజులుతాను బ్రహ్మనాయకుడు
కలిగినబలముతో కార్యమపూడి
కలనుప్రవేశించి కదనంబుజేయ
కనిపెట్టియున్నాడు గ్రక్కునమిమ్ము
రమ్మనిపిలిచిన రామనరాదు
కలిగినబలిమియు కలిమియువిడిచి
మగటిమివిడనాడి మానంబుదూలి
పంచిభూమినొసంగ పంతంబుగాదు
కయ్యంబుచేయుట ఘనవిచారంబు
ఇద్దరురాజులై యేర్పడిరేని
అవనిలోపలనాఙ్ఞ కమరికయౌనె
సిరిపొత్తుచేయిట చెల్లునుగాని
ఆఙ్ఞపొత్తిచ్చుట అదినీతిగాదు
చర్చించిచూచిన ఙ్ఞాతియుండంగ
అగ్నితోబనియేమి అన్నవాక్యంబు
వినవెపెద్దలుచెప్ప పృథ్వీతలేంద్ర
పరగకుజోటివ్వ పాదుకొనెదరు
తరువాతబెరుకంగ ధరనసాధ్యంబు
పాండవులకుభూమి పాలిచ్చిపిదప
కౌరవులేమైరి కార్యమర్మజ్ఞ
నీవెరుంగనినీతి నేనెరుంగుదునే 
అనవినిభూమీశు డాత్మలోదెలిసి

Monday, August 1, 2011

శ్రీనాధభట్టకృత " పల్నాటివీరచరిత్ర " -- ద్విపదకావ్యం -9

నలగామరాజు సభయందు విద్యా వినోదములు జరుగుట

వింతగాగాయనుల్ వీణలబూని
తంత్రులుబిగియించి తగసుతిబెట్ట
సరిగమేళములైన స్వరసప్తకంబు
ఆరోహణావరోహణ భేదములను
బహురాగసంప్రాప్తి పట్టుగాజేర్చి
సంచారిసంస్థాయి సరసభావముల
మృదుతరశబ్ధార్థ మిళితమైనట్టి
ఘనతరాలంకార గతిపరంపరలు
మూర్చనల్ మొదలైన ముఖ్యధర్మములు
జంత్రంబుగాత్రంబు జంటగావించి
చెలగియెండినచెట్లు చిగిరించునట్లు
పాడిరితమతమ ప్రావీణ్యమెసగ
పాకశాసనుకొల్వు పగిదినున్నట్టి
వేళనేతెంచిరి విద్యాధికతను
నాట్యమేళమువారు నవవిలాసముల
వచ్చినమ్రతమ్రొక్కి ప్రక్కగానిల్వ
ఘనవైభవంబున కామభూవిభుడు
నవ్వుచుసెలవిచ్చె నాట్యంబుచేయ
వరమృదంగములెస్స వాయించుమేటి
కుడిభాగమునయందు కుదురుగానిలిచె
తాళమానఙ్ఞులు దాపటిదిశను
నిలిచిరుత్సాహంబు నేరుపుమీర
ముఖవీణవాయించు ముఖ్యుడొకండు
రాగమాలాపించు రమణులిద్దరును
నిండువేడుకతోడ నిలిచిరివెనుక
కంజలోచనయను ఘనమైనపాత్ర
మదనుపట్టపుదంతి మంజులవాణి
భరతశాస్త్రోచిత బహురాగములను
గరిమతోనేర్చిన కంతుబాణంబు
వచ్చిసభాసదుల్ వర్ణించిచూడ
నిలిచినాట్యమునకు నేర్పరియైన
వేత్రపాణికిదగ వినయంబుజూపి
అతడొసంగినగజ్జ లతిభక్తితోడ
పాదములంగట్టి పంచవర్ణముల
కాశగట్టిగగట్టి కడుజపంబడర
మద్దెలతాళాల మధ్యనిల్చుండి
ఓరచూపునరాజు నొయ్యనజూచి
సమపాదయుతమైన స్థానకస్థితిని
తాత్పర్యమున దేవతలకునుమ్రొక్కి
పుష్పాంజలియొసగి ఘనకళాశైలి
కైముడికట్నముల్ కనుపింపజేసి
వెలయంగతొమ్మిది విధములయినట్టి
భూచారినాట్యంబు పొందుగాసలిపి
పదునారువిధములై పరగినయట్టి
ఆకాశచారియు నమరంగనాడి
అంగహారాఖ్యగలట్టి నాట్యంబు
విదితమౌతొమ్మిది విధములనాడి
గతిచారిభేదముల్ గనుపడునట్టు
బ్రమణసంయుతదీప్త పటిమమీరంగ
పాణిభేదములను బాటించిచూపి
స్థానకసంచయ సంయుక్తి అమర
ప్రేరణిదేశిని ప్రేంఖణశుద్థ
దండికాకుండలి తగుబాహుచారి
సప్తతాండవములు సల్పెచిత్రముగ
సభవారలాశ్చర్య సంయుక్తులైరి
తరువాతనిరుమేల దగుచెలులమర
సయుతాసంయుతా చలనసంకుచిత
నానార్ధకరములు నాట్యహస్తములు
శిరమునుచూపులు చెక్కిళ్ళుబొమలు
దంతోష్ఠకంఠముల్ తగు చుబుకంబు
ముఖరాగవక్షముల్ మొదలుగానెన్న
అంగంబులారు ఉపాంగంబులారు
ప్రత్యంగసముదాయం బారునుగూడి
యెనిమిదిపదియగు నెసగునంగంబు
లమరంగనభినయం బాశ్చర్యముగను
మాచర్లచెన్నుని మహిమంబుదెలుపు
ఆంధ్రసంస్కృతవాజ్మయాదిగీతముల 
భావంబులెస్సగ ప్రకటంబుచేయ
చూచిరంభాదులు చోద్యంబునొంది
శిరసులువంచి సిగ్గునుచెంది
రపుడుభూమీశు డాదరంబొప్ప
వస్త్రభూషణములు వారలకిచ్చి
భట్టునురమ్మని పంపించెపిదప

రాయబారమునకు వచ్చిన భట్టు నలగామరాజుసభయందుఁ బ్రవేశించుట

తురగంబుపైనెక్కి దుమికించుకొనుచు
వచ్చికొల్వునుజేరి వాజినిడిగ్గి
భూమీశునెదుటను బొందుగానిలిచి
రాజాధిరాజ విరాజితకీర్తి
రాజవేశ్యావిట ప్రభావప్రకట
గండరగండాంక ఘనదానచతుర
ధైర్యనిర్జితమేరు ధరణీధరేంద్ర
శౌర్యవిక్రమకళా సంపూర్ణచంద్ర
భాస్కరసమతేజప్రౌఢగుణాఢ్య
మానదుర్యోధన మైలమ్మసుతుడ
అనుగుభూపతిపుత్ర అంచితగాత్ర
వీరకామనరేంద్ర విభవదేవేంద్ర
రాయబారమునకు రాజుపంపించ
వచ్చిన అల్లుని వధియించినారు
మనసునక్రోధించి మలిదేవరాజు
తమ్ములుతానును దనబంధుజనులు
వీరనాయకతతి విఖ్యాతిమెరసి
ఖరదూషణాదులు గతమైనచోటు
శ్రీశైలభూమిలో శ్రేష్ఠమైనట్టి
కార్యమపురిభూమి ఘనపుణ్యరాశి
పటుతరవిక్రమ వైభవంబలర
ధాటిమైనిల్చిరి దండుతోగూడ
అలరాజుతోడనే హతమౌదుమంచు
చలమునకోపంబు సంవృద్ధినొంద
వీరనాయకులును వేగిరపడగ
మలిదేవభూపతి మన్నించియిటకు
నన్నుబుత్తెంచెను నరనాధవినుము