ఐతమ్మ శోకభారమునఁ బలవించుట
ఎలమితోబొక్కనా డెదుటలేకున్న
ప్రాణంలేభంగి పట్టంగగలను
చనియెనుమీతండ్రి సమరంబొనర్ప
తోడునీవుండిన దుఖఃంబులేదు
పోషింతువీవని బుద్ధినమ్మితిని
పడ్డకష్టంబెల్ల పరులపాలాయె
సంతానహీననై చాలదినములు
బహుళదుఖఃంబుల పాలైతి కొడుక
స్వామికరుణచేత జనియించినాడ
వానాటనుండియు అడగెఖేదంబు
వేములుపూసెను వేములుకాసె
కడసారిఫలములు కాకులకాయె
మనుజరక్షనలేని మల్లెపూదోట
వడిచూరపోయిన వడుపయ్యెదండ్రి
జలముడ్కు పెనముపై చల్లిన భంగి
కప్పినకుంపటి గాల్చినరీతి
అణిగినవగపెల్ల అధికమైపొరలె
నీదనిధానంబు నిలిచికన్నట్లు
వద్లలోవజ్రంబు వడిగన్నమాడ్కి
గుడిజొచ్చిదేవు గన్గొనినవిధంబు
కంతినిపుత్రుడ కాంక్షతోనిన్ను
తాడెక్కుపురుషుని తల్లికీట్లె
గడమీదనాడు కర్కశుతల్లికిని
శూరునితల్లికి సుఖమేమిలేదు
పందలపుట్టిన బ్రతుకంగగలరు
ముందరనీవున్న మురిపెంబుమీరు
దూరాననిల్చిన దొదరునుజాలి
కుంతాలవారికి గురుదేవకృపను
సంతతికలిగెను చక్కంగనంచు
సకలభూములజనుల్ సంతోషపడిరి
తప్పజూచెనుగదా దైవమీవేళ
బవరంబునకునేగ పైనమైనావు
వీరమాతలకును వీరభార్యలకు
విషమిచ్చియేగుట విహితంబునీకు
తరువాతమీతండ్రి దగ్గరకరుగు
మనియిట్లువగచెడ్య్ ఐతమ్మజూచి
బాలుదీగతి బల్కెపటుశౌర్యమలర
అమ్మరోయిబ్భంగి అదలగనేల
బాలచంద్రుఁడు వీరధర్మప్రభావంబు దల్లికిఁ జెప్పుట
కార్యమపురమందు ఘనపరాక్రమత
తండ్రులునిల్చుండి దండుచేయంగ
నేనింటనుండుట నీతియేతల్లి?
ఉండుమంతకునీకు ఒప్పునామనసు?
నీవెరుంగని ధర్మ మేనెరుగుదునె
ప్రాక్ర్తభామల పగిదిపల్కెదవు
వెర్రితనంబేల వీరమానినికి
కాయమనిత్యంబు కల్మిహుళక్కి
జలబుద్భుదవిధంబు క్షణభంగురములు
షట్చక్రవర్తులు సకలభూపతులు
చనిరిబ్రహ్మేంద్రాది సర్వదేవతలు
భూతంబులైదును పొలియుచునుండు
శౌర్యసత్కీర్తులు సమయవెన్నటికి
సకలపురాణముల్ సద్ధర్మకథలు
నీతిశాస్త్రంబులు నీవెరుంగుదువు
పౌరుషాధికతచే బ్రతుకుటలెస్స
జననమరణములు జనులకునిక్క
మాలయంబుననున్న అడవిలోనున్న
తప్పకతార్కొను తధ్యంబుగాను
పుణ్యలోకంబును బొందుమార్గముల
వినిపింతునెతల్లి విశదం<బుగాను
సజ్జనసంగతి సంసారమెడల
గురువుభోదించిన గురిమీదమనసు
నిలిపిమరణమొందు నిశ్చలుండొకడు
ప్రాజ్యసామ్రాజ్య సంరక్షణమందు
ఘనరణమ్మునరొమ్ము గాయాలనొంద
మనసుచలింపక మరణంబునొందు
శౌర్యపరాక్రమ సంపన్నుడొకడు
వీరులిద్దరిలెస్స వినువీథికేఁగి
ఆదిత్యమండలం బరుదారచించి
పోయిపుణ్యంబుల భూమిజెందుదురు
మొదటికార్యముబూను ముఖ్యతలేదు
శౌర్యంబుచేమాకు సంపాద్యమగును
వినిపింతు నికనొక్కవిహిత ధర్మంబు
బాలచంద్రుఁడు స్వధర్మ నిరూపణంబు సేయుట
చిత్తంబునిల్పియు చెవియొగ్గివినుము
ప్రప్రథమంబున బ్రహ్మనిర్మించె
వరవిప్రరాజన్య వైశ్యశూద్రలను
వేదవిద్యలయందు విప్రులనుంచె
రణకార్యముల యందురాజులనుంచె
క్రయవిక్రయాది కార్యంబులయందు
వైశ్యులనియముంచి పశులగా జేసె
చర్చింపనీమూడు జాతులవారి
శుశ్రూషవులజేసె శూద్రులనెల్ల
సరవినాలవజాతి జననంబుమాకు
వెలమలమైతిమి వీరజీవనత
విప్రులసేవింప విఙ్ఞానమొదవు
క్ష్తియసెవచే శౌర్యంబుగలుగు
కడువేశ్యసెవచే గలుగు సంపత్తి
మేమురాజులగొల్చి మెరయుచుండుదుము
విక్రమక్రమరూఢి వెలయుటజేసి
తమసరిగా మమ్ముదయచేయుచుంద్రు
శస్త్రధారులకెల్ల సమరంబు కూడు
శౌర్యంబుచాలించి సకలధర్మములు
చేసినసత్కీర్తి చెందదుమాకు
మనువుబోధించిన మార్గమేయిదియు
పరమాత్మకృష్ణుండు బంఢనభూమి
సవ్యసాచికిదెల్పె సకలధర్మముల
అటుమీదజేయించె అధికరణంబు
జనులకుకష్టంబు సమకూరునపుడు
శ్రీవీరవీర్యంబు చెదరంగచేయు
దేశంబు పరనృపాధీనమౌనపుడు
శ్రీవీరసత్వంబు చిక్కంగబట్టు
సామ్రాజ్యతరువెండి చచ్చెడునపుడు
శ్రీవీరరక్తంబు చిగిరింపజేయు
రాజసేవకులకు రణమేసుఖంబు
ఇదిగాకయింకొక్క హేతువువినుమి
అలరాజుకాముచే హతుడైనవెనుక
కొమ్మభూమీశుండు కోపించినపుడు
అనఘుడునాతండ్రి నాచేయ్యిబట్టి
కొనిపోయిఒప్పించె కొమ్మభూపతికి
తీర్చునుమనపగ ధీరుడితండె
యిల్లడచేసితినే బాలచంద్రు
అనిపల్కెనోయమ్మ అరమరలేక
ఆనాటనుండియు ఆఒప్పగింత
నాటియున్నదిసువ్వె నామదియందు
ఆహారనిఫ్రల కరుగదుమనసు
కార్యమీవేళను గదిసెనుపూని
ప్రాణమైననునిత్తు పగయైనదీర్తు
తప్పితేవారికి దాసుండనగుదు
మనసొప్పదిందుకు మముగన్నతల్లి
అరలేకచెప్పితి అంతరంగంబు
బిరుదుశూరుడగాని పిన్ననుగాను
మగువలుండెడు నట్టిమందిరంబందు
ఉండుటశూరుల కుచితకార్యంబె
యెక్కువపల్కకయిక నూరకుండు
జననమరణములు చాలుపుమనకు
పుట్టుపుట్టువునకు పుత్రులునీకు
జన్మజన్మంబున జననులునాకు
కలుగుచుండుదు రిదికమలజునియతి
దుఃఖింపబనిలేదు తోయజగంధి
భయమందకీలాగు బాలుడుపలుక
భార్యకుజెప్పి యుద్ధమునకేగుమని బాలచంద్రునితో నైతమ్మచెప్పుట
ఐతమ్మకొడుకుతో అనియెనీరీతి
సమరంబునకునేగు శౌర్యవంతులకు
తల్లిదీవెనబొంది తగభార్యచేత
దీవనగొనిపోవ తేజంబుసుమ్ము
నడిచిరిపెద్దలీ నయమార్గమునను
మనసుంచినామాట మన్నింపుసుతుడ
అనవిని ఐతమ్మకనియె బాలుండు
తల్లినీదీవెన తరుగదుమాకు
కులకాంతదీవెన కొనుటయేలాగు
నాగుర్తెరుంగదు నాతిమాంచాల
యేనాపెపోలిక యెట్టిదోయెరుగ
మన ఇల్లెరుంగదు మగువమాంచాల
చానయింటికినేను చనుటయేలేదు
నీమాటవినకున్న నీతికాదనుచు
వేగంబుపోయిన ప్రియురాలుకినిసి
తప్పులెన్నును చిన్నతనమగునాకు
సాహసముల్ మూర్ఖలు సకియలెల్లెడల
మాటమంచిదిగాని మనసుకత్తెరయె
పూర్వజన్మఫలంబు పొందికబట్టి
ఆలుమగలజెసె అజుడుమమ్ములను
నాభాగ్యమేమియు నాతియెరుంగ
దింతికిదుఃఖంబు హెచ్చుగనుండె
అపరాధమధికంబె అమ్మనాయందు
ఈసమయంబున నేనేగరాదు
నాతులభావముల్ నమ్మగలేను
నావినిసుతునకు నాతియిట్లనియె
ఐతాంబ మాంచాలదగ్గర కేగుట
అటజనివృత్తాంత మారసివత్తు
ఇచటనేయుండు మెచటికిబోక
అనుచునేరాండ్రు తానందలాలెక్కి
గండువారింటికి గ్రక్కునజనిరి
ముత్యాలలఘువమ్మ ముందరనేగె
ఘనయైనపేర్నేని గౌరమ్మయరిగె
దంటగావెన్వెంట దాదులువెడలి
రైతమ్మయీరీతి ఆనందగరిమ
వచ్చుటగ్రహియించి వారనిప్రీతి
చెలువందరేఖాంబ చెల్లెండ్రనెల్ల
వివరించిపిలచెను వేడుకతోడ
వెలమనాయునిభీమ వేగమేరమ్ము
మలినేనియాచమ మముజేరరమ్ము
పినమలినాయుని ప్రియురాలవైన
చందమ్మయిచటికి చయ్యనరమ్ము
గోపినాయునికూర్మి కులకాంతలక్ష్మి
ననుజేరరావమ్మ నాతియటంచు
పిలచినవచ్చిరి ప్రియమొసలార
వారునూ దానునూ వాంచలుమీర
ఐతమ్మకెదురుగ అరిగికొంపోయి
కనకపీఠంబుల గరిమతోఉంచ
అప్పుడూమేడపై అలరుచునున్న
మాంచాలదిగివచ్చి మర్యాదయొసగ
అత్తకకెల్లదానమరంగమ్రొక్కి
కస్తూరిపునుగును గలిపినయట్టి
చందనమ్మునలందె సకియలకపుడు
చేకట్లుకడియముల్ చెలువుగనిచ్చె
మరియును మాణిక్యమయమైన భూష
లందరికినొసంగి హర్షమొందింప
కోమలులందరు కూర్చున్నవేళ
వదినయౌ ఐతమ్మవదనంబుచూచి
వినయంబుతోడుత వెలదిరేఖాంబ
అక్కలుచెల్లెండ్రు అత్యంతకరుణ
ఆందోళికారూఢలగుచుమీరెల్ల
మముజూడవచ్చుట మాభాగ్యమరయ
మీరువచ్చినపని మీకోడలైన
మరునుపట్టపుదంతి మాంచాలయెరుగు
తక్కినవారికి తరముకాదనెను
తనతల్లిమాటకు తనయమాంచాల
నవ్వుచువాక్రుచ్చెనయభావమునను
మాఅత్తతనకొడ్కు మగటిమిచెలగ
ఆజిరంగంబున కరిగెదనన్న
ఆలుదీవెనగొని అరుగుమాయనెను
మెగముచెల్లమిరాక మెగిదలవంచె
పిలిపింపుమనివచ్చె వేగనాకడకు
బ్రహ్మగూర్చెనుమమ్ము బాల్యంబునందు
సమరానఆతడు సమసినవెనుక
వెంతనేగదాత్త విడువుమీమాట
పంపుము పుత్రుని బవరంబుచేయ
అనినభీతిల్లుచు ఐతాంబపలికె
పరమపాతివ్రత్య పావనమూర్తి
పతిభక్తిగల్గిన పద్మాయతాక్షి
నేనువచ్చినకార్య మీవెరింగియును
ఇబ్భంగిబల్కుట యేటిక్రమంబు?
పతినెడబాయుట భావ్యంబెనీకు
నేరంబులతనివి నిలుపకుమదిని
రట్టుచేసితివేని రాడువాడిటకు
నిన్నువీక్షించిన నిలువంగనోపు
అనియిట్లుపలికిన అత్తకుమ్రొక్కి
వాక్రుచ్చెమాంచాల ప్రొఢభావమున
ఇసుమంతనాసౌఖ్య మెరుగడునీదు
తనయుడో అత్తరోదైవంబుకెరుక
పాపపుమాటలు పలుకంగవలదు
వెలయుభుజించుట వేశ్యగేహమున
విడియంబుచేయుట వెలయాలియింట
సౌఖ్యంబుపొందుట సానిధామమున
నానోముఫలమేమొ నలినజునియతి
చేసినన్ విడిపింప చేసెనానాతి
భోగంబునొందెడు పొలతులువారు
చావనోచినయట్టి సకియనునేను
సరిచేసియీమాట సభనెన్నరాదు
నీపుత్రునడవడి నీచిత్తమెరుగు
నీవుకర్త్రివిమాకి నేమివాక్రుత్తు
ఆడవలయుమాట లాడితిగాని
నీబుద్ధికెన్నడు నేవెలిగాను
తెరవరోమదిని సందియమునువదిలి
పంపుముబాలుని పగతీర్చుటకును
పోయెడుపయనంపు బుద్ధిమాంపింతు
ఏడేండ్లనుండితా నేమారనట్టి
వేశ్యపైమోహంబు విడువనొనర్తు
నీయానసిద్ధంబు నేకల్లలాడ
అనిపల్కుకోడలి నాలింగనంబు
చేసిపుత్తడికమ్మి చీరలురత్న
కాంచనమయమైన ఘనభూషనములు
పెట్టికోడలికప్డు ప్రియమేపుమీర
కొల్వులోపలినుండి గొబ్బునలేచి
వియ్యపురాలిని వెసకౌగిలించి
కోర్కెతోశీలాంబ కోడండ్రుతిరిగి
అందలంబులనెక్కి అతులమోదమున
తమతమయిండ్లకు దారేగిరప్పు
డైతాంబసుతుజూచి అనియెనీరీతి
రావయ్యబాలుడ రాజులదిగుల
గండువారింతికి కదలంగవచ్చు
ఆలిచేదీవెన నందంగవచ్చు
అనిచెప్పిపుత్రుని కధికధనంబు
మాదలుచిరలు మణిభూషణములు
సురభియైనట్టి కస్తూరిచందనము
బాగాలుచక్కని పక్వపర్ణములు
తగువారిచేనంపె తనయునివెంత
బ్రాహ్మణజనులకు భట్రాజులకును
ఆటపాటలవారి కఖిలార్ఠితతికి
దాసజనాళికి దాదులకెల్ల
దానంబొనర్పుము తగినమార్గమున
అత్తలుమొదలుగ అంగనాతతికి
వినయంబుతోనిమ్ము వేర్వేరసొమ్ము
రాజుకుమంత్రియై రంజిల్లుచున్న
బ్రహ్మన్నసుతుడవు పటుదాతవరయ
అర్థంబుగలవారి కల్లుడవీవు
కీర్తిసంగ్రహబుద్ధి కీలింపుమదిని
అనిచెప్పిచనుమన అధికసాహసుడు
పొమ్మన్నమాటకు పూనెహర్షంబు
వృద్ధశీలాంబకు వేడ్కతోమ్రొక్కి
ఐతాంబమొదలైన అమ్మలనెల్ల
తిన్నగాసేవించి దీవెనవడసి
యెలమినితమ్ముల నిరుదెసగొలువ
బ్రాహ్మణుల్ దీవింప భట్టులుపొగడ
ఆటపాటలవార రాడుచురాగ
సానిగేహమునకు చయ్యననెగి
వాకిటముందర బాలుండునిలచె
శ్యామాంగియప్పుడు సకియనుజూచి
బడలియున్నదటంచు పలుకుముపోయి
No comments:
Post a Comment