బమ్మెర పోతనామాత్య కృత "నారాయణ శతకం" - Part 1

శ్రీరమామణి పాణిపంకజ మృదుశ్రీతఙ్ఞ శృం గారాకారశరీర చారుకరుణాగంభీర సద్భక్తమం దారాంభోరుహపత్రలోచన కళాధారోరు సంపత్సుధా పారవారవిహార నాదురితంల్ భజింపు నారాయణా మ. కడకుం బాయక వెయ్యినోళ్ళు గలయాకాకోదరాధీశుఁడున్ గడముట్ట న్వినుతింపలేక నిగుడన్ గ్రాలంగ నొప్పారు మి మ్మడరన్ సన్నుతిసేయ నాదువశమే యజ్ఞాని లోభాత్ముడన్ జడుఁడన్నజ్ఞుడ నైకజిహ్వుఁడ జనస్తబ్ధుండ, నారాయణా. శా. నే నీదాసుఁడ నీవు నాపతివి నిన్నే కాని యెండెవ్వరిన్ ధ్యానింఫం బ్రణుతింప నట్లగుటకున్నానేర్చు చందంబునన్ నీనామస్తుతు లాచరించునెడల న్నేతప్పులుం గల్గినన్ వానిన్ లోఁగొనుమయ్య తండ్రు! విహిత వ్యాపార, నారాయణా. మ. నెరయ న్నిర్మల మైన నీస్తుతి కథానీకంబు పద్యంబులో నొరుగుల్ మిక్కిలి గల్గె నేనియుఁ గడు న్యోగంబె చర్చింపఁగాఁ గుఱుగణ్పైనను వంకబోయినఁ గడుం గుజ్జైనఁ బేడెత్తినం జెఱుకుం గోలకు తీపు గాక కలదే చే దెందు, నారాయణా మ. చదువుల్ పెక్కులు సంగ్రహించి పిదపంజాలంగ సుజ్ఞానియై మదిలోఁ బాయక నిన్ను నిల్పఁదగు నామర్మంబు నీక్షింపఁడే మొదలం గాడిద చారుగంధవితతుల్ మోవంగ శక్యంబె కా కది సౌరభ్యపరీక్ష జూడ కుశలేయవ్యక్త, నారాయణా. మ. లలిఁ గబ్బంబు కరాట మివ్వసుధ నెల్లన్మించెఁ బో నీకధా వలి కర్పూరము నించిన న్నితరమౌ వ్యర్ధార్థకామోదముల్ పెలుచం బూనినయక్కరాటము తుదిన్ బేతేకరాటంబెపో చలదిం దీవరపత్రలోచన ఘనశ్యామాంగ, నారాయణా. మ. ఘనమార న్నచలేంద్రజాధిపతికి న్మస్తాగ్రమాణిక్య మై మునికోపానలదగ్ధ రాజతతికి న్ముక్తిస్ఫురన్నార్గమై యెనయున్ సాయక శాయికిం జననియై యేపారుమిన్నేటికిం జనిమూలం బగు నంఘ్రి మాదుమదిలోఁజర్చింతు, నారాయణా శా. నీపుత్రుండు చరాచరప్రతతుల న్నిర్మించి పెంపారఁగా నీపుణ్యాంగన సర్వజీవతతుల న్నిత్యంబు రక్షింపఁగా నీపాదోదక మీజగత్త్రయముల న్నిష్పాపులం జేయఁగా నీపెం పేమని చెప్పవచ్చు సుగుణా నిత్యాత్మ, నారాయణా. శా. బ్రహ్మాండావలిలోన సత్వగుణివై బాహ్యంబునం దాదిమ బ్రహ్మాఖ్యం బరతత్వబోధములకున్ భవ్యాధినాథుండవై బ్రహ్మేంద్రామర వాయుభుక్పతులకున్ భవ్యాధినాథుండవై జిహ్మవ్యాప్తుల నెన్న నాదువశమే చిద్రూప, నారాయణా మ. ధర సింహాసనమై నభంబు గొడుగై తద్దేవతల్ భృత్యులై పరమామ్నాయము లెల్ల వందిగణమై బ్రహ్మాండ మాగారమై సిరి భార్యామణియై విరించి కొడుకై శ్రీగంగసత్పుత్రియై వరుస న్నీఘనరాజసంబు నిజమై వర్ధిల్లు, నారాయణా మ. మగమీనాకృతి వార్ధిఁజొచ్చి యసుర న్మర్ధించి యవ్వేదముల్ మగుడందెచ్చి విరించి కిచ్చి యతని న్మన్నించి యేపారఁగాఁ బగ సాధించినదివ్యమూర్తివని నే భావింతు నెల్లప్పుడున్ ఖగరాజధ్వజ భక్తవత్సల ధగత్కారుణ్య, నారాయణా మ. అమరుల్ రాక్షసనాయకుల్ కడకతో నత్యంతసామర్ధ్యులై భ్రమరీదండము మందరాచలముగా బాథోనిధిం ద్రచ్చగా దమకించెన్ భువనత్రయంబును గిరుల్ దంతావళుల్ మ్రొగ్గినం గమఠంబై ధరియించి మించిన జగత్కల్యాణ, నారాయణా. శా. భీమాకారవరాహమై భువనముల్ భీతిల్ల కంపింపను ద్ధామోర్విం గొనిపోయి నీరధిలో డాఁగున్న గర్వాంధునిన్ హేమాక్షాసురు వీఁకఁదాకిఁ జయలక్ష్మిన్ గారవింపగ నీ భూమిం దక్షిణదంష్ట్ర నెత్తిన నినుం బూజింతు నారాయణా. శా. స్తంభంబందు నృసింహమై వెడలి యచ్చండాట్టహాసధ్వనుల్ దంభోళిం గడువంగ హేమకశి పోద్దండా నురాధీశ్వరున్ శుంభద్గర్భము వ్రచ్చి నానిసుతునిన్ శోభిల్ల మన్నించియ జ్జంభారాతిని బ్రీతిఁదేల్చిన నినుం జర్చింతు, నారాయణా. మ. మహియు న్నాకసముం బదద్వయపరీమాణంబుగాఁ బెట్టి యా గ్రహ మొప్పం బలిమస్తకం బొకపదగ్రస్తంబుగా నెమ్మితో విహరించింద్ర విరించి శంకరమహావిర్భూతదివ్యాకృతిన్ సహజంబై విలసిల్లు వామనల సచ్చారిత్ర నారాయణా. మ. ధరణిన్ రక్తమహాహ్రదంబు లెలమిం ద్రైలోక్య నిర్దిష్టమై పరగం బైతృక తర్పణంబుకొఱకై ప్రఖ్యాతిగాఁ దీవ్రతన్ నిరువయ్యొక్కటిమారు క్షత్రమరులన్నే పార నిర్జించి త త్పరశుభ్రాజితరామనామము కడున్ ధన్యంబు నారాయణా మ. వరుసం దాటకిఁ జంపి కౌశికు మఘస్వాస్థ్యంబు గావించి శం కరుచాపం బొగిఁద్రుంచి జానకిఁ దగం గల్యాణమై తండ్రి పం పరుదారన్ వనభూమికేఁగి జగదాహ్లాదంబుగా రావణున్ ధరణింగూల్చిన రామనామము కడున్ ధన్యంబు నారాయణా. మ. యదువంశంబునఁ గృష్ణు కగ్రజుఁడవై యాభీల శౌర్యోన్నతిన్ మదవద్ధేనుక ముష్టికాద్యసురులన్ మర్ధించి లీలారసా స్పదకేళీరతి రేవతీవదన కంజాతాంతబృంగంబనన్ బిదితంబౌ బలరామమూర్తివని నిన్ వీక్షింతు నారాయణా మ. పురముల్మూడుఁను మూఁడులోకములు నేప్రొద్దు న్విదారింపఁ ద త్పురనారీ మహిమోన్నతుల్ సెడుటకై బుద్ధుండవై బుద్ధితో వరబోధద్రుమ సేవఁజేయుటకునై వారిం బ్రబోదించియ ప్పురముల్ గెల్చిన మీయుపాయము జగత్పూజ్యంబు నారాయణా మ. కలిధర్మంబునఁ బాపసంకలితులై గర్వాంధులై తుచ్చులై కులశీలంబులు మాని హేయగతులం గ్రొవ్వారు దుష్టాత్ములం బలిగాఁజేయఁదలంచి ధర్మమెలమిం బాలించి నిల్పంగ మీ వలనం గల్క్యావతార మొందఁగల నిన్ వర్ణింతు బారాయణా మ. ఇరవొందన్ సచరాచరప్రతతుల న్నెన్నంగ శక్యంబుకా కరయన్ పద్మభవాండ భాండచయమున్నారంగ మీకుక్షిలో నరుదార న్నుదయించుఁ బెంచు నడఁగు న్నన్నారికేళోద్భవాం తరవాఃపూరము చందమొంది యెపుడున్ దైత్యారి నారాయణా మ. దళదిందీవర నీలనీరదసముద్యద్భాసితాకార శ్రీ లలనా కౌస్తుభచారువక్ష విబుధశ్లాఘోద్భవ స్థానకో మలనాభీ చరణారవింద జనితామ్నాయాద్య గంగా! లన జ్జలజాతాయతనేత్ర నిన్నుమదిలోఁ జర్చింతు నారాయణా మ. జగదాధారక భక్తవత్సల కృపాజన్మాలయా పాంగ! భూ గగనార్కేందుజలాత్మ పావక మరుత్కాయా! ప్రదీపయ్రో గిగణస్తుత్య మహాఘనాశన! లసద్గీర్వాణసంసేవితా! త్రిగుణాతీత! ముకుంద! నాదుమదిలో దీపింపు నారాయణా శా. భూతవ్రాతము నంబూజాసనుఁడవై పుట్టింతు విష్ణుండవై ప్రీతిం బ్రోతు హరుండవై చెఱుతు నిర్భేద్యుండవై త్రైగుణో పేతంబై పరమాత్మవై నిలుతు నీపెంపెవ్వరుం గాన ర బ్జాతోద్భూత సుజాత పూజత పదాబ్జశ్రేష్ఠ నారాయణా మ. వరనాభీధవళాంబుజోదరమునన్ వాణీశుఁ గల్పించి య ప్పురుషశ్రేష్ఠుని ఫాలమందు శివునిం బుట్టించి యామేటికిం మరమోత్తంసముగా వియత్తలనదిం బాదంబులం గన్న మీ సరి యెవ్వారలు మీరుదక్కఁగ రమాసాధ్వీశ నారాయణా మ. ప్రభ మీనాభి జనించినట్టి విలసత్పద్మోరుసద్మంబునం బ్రభవంబైన విరించిఫాలజనితప్రస్వేదసంభూతుఁడై యభిధానంబును గోరి కాంచెను భవుండార్వేశులూహింపఁగా నభవాఖ్యుండవు నిన్నె ఱుంగవశమే యాబ్జాక్ష నారాయణా మ. పటుగర్భాంతరగోళభాగమున నీబ్రహ్మాండభాండంబు ప్రా కటదివ్యాద్భుతలీలఁ దాల్చి మహిమం గల్పాంత మంబోధిపై పటపత్రాగ్రముఁ జెంది యొప్పినమిము న్వర్ణింపఁగా శక్యమే నిటలాక్షాంబురుహాసనాదికులకు న్నిర్వాణ నారాయణా మ. సవిశేషోరుసువర్ణ బిందువిలసచ్చక్రాంకలింగా కృతిన్ భవిచే నుద్దవుచేఁ బయోజభవుచేఁ బద్మారిచే భానుచే ధ్రువుచే నా దివిధినాయకులచే దివ్యన్మునీంద్రాళిచే నవదివ్యార్చన లందుచుందువు రమానారీశ నారాయణా మ. సర్వంబున్ వసియించు నీతనువునన్ సర్వంబునం దుండఁగా సర్వాత్వా! వసియించు దీవనిమదిన్ సార్ధంబుగాఁ జూచి యా గీర్వాణాదులు వాసుదేవుఁడనుచున్ గీర్తింతు రేప్రొద్దు నా శీర్వాదంబు భవన్మహామహిమ లక్ష్మీనాథ నారాయణా మ. గగనాద్యంచిత పంచభూతమయమై కంజాత జాండావలిన్ సగుణబ్రహ్మమయాఖ్యతం దనరుచున్ సంసారివై చిత్కళా సుగుణంబై విలసిల్లుదీవు విపులస్థూలంబు సూక్షంబునై నిగమోత్తంస గుణావతంస సుమహా నిత్యాత్మ నారాయణా మ. ఎలరారన్ భవదీయనామకథనం బేమర్త్యుచిత్తంబులోఁ బొలుపారం దగిలుండునేని యఘముల్ పొందంగ నెట్లో పెడున్ కలయం బావకుచేతఁ బట్టువడు నక్కాష్టంబుపైఁ గీటముల్ నిలువన్నేర్చునె భక్తపోషణ కృపానిత్యాత్మ నారాయణా మ. కలయం దిక్కులు నిండి చండతరమై కప్పారు మేఘౌఘముల్ వెలయన్ ఘోరసమీరణస్ఫురణచే వేపాయుచందంబునన్ జలదంభోళిమృగాగ్ని తస్కర రుజా శత్రోరగవ్రాతముల్ దొలఁగున్న్మీగదు దివ్యమంత్రపఠనన్ దోషాఘ్న నారాయణా మ. కలుషగాథా వినాశకారి యగుచుం గైవల్య సంధాయియై నలి నొప్పారెడు మంత్రరాజమగు నీనామంబు ప్రేమంబుతో నలర న్నెవ్వానివాక్కునం బొరయదే నన్నీచు ఘోరాత్మయున్ వెలయన్ భూరుహకోటరంబదియ సూ వేదాత్మ నారాయణా మ. పరమంబై పరతత్వమై సకలసంపత్సారమై భవ్యమై సురసిద్ధోరగ యక్షపక్షిముని రక్షోహృద్గుహాభ్యంతర స్థిరసుజ్జానసుదీపమై శ్రుతికళాసిద్ధాంతమై సిద్ధమై సరిలేకెప్పుడు నీదునామ మమరున్ సత్యంబు నారాయణా మ. అధికాఘౌఘతమో దివాకరమునై యద్రీంద్రజా జిహ్వకున్ సుధయై వేదవినూత్న రత్నములకున్ సూత్రాభిధానంబునై బుధసందోహ మనోహరాంకురమునై భూదేవతాకోటికిన్ విధులై మీబహునామరాజి వెలయున్ వేదాత్మ నారాయణా మ. పొనరన్ముక్తికిఁ ద్రోవ వేదములకుం బుట్టిల్లు మోదంబునం దునికిస్థానము యిష్టభోగములకు న్నుత్పత్తి యేప్రొద్దునున్ ఘనపాపంబులవైరి షడ్రిపులకున్ గాలావసానంబు మీ వినుతాంఘ్రి ద్వయపద్మసేవనగదా విశ్వేశ నారాయణా మ. భవరోగంబులమందుపాతకతమౌ బాలార్క బింబంబు క ర్మ విషజ్వాలసుధాంశుగామృతతుషార వ్రాతపాథోధిమూ ర్తివి కైవల్యపదావలోకన కళాదివ్యాంజనశ్రేష్ఠమై భువిలో మీదగుమంత్రరాజ మమరున్ భూతాత్మ నారాయణా మ. వరుసన్ గర్మపిపీలికాకృత తనూవల్మీకనాళంబులోఁ బరుషాకారముతో వసించిన మహా పాపోరగశ్రేణికిం బరమోచ్చాటనమై రహస్యమహిమం బాటింపుచు న్నుండుమీ తిరుమంత్రంబగు మంత్రరాజ మమరుం దివ్యాత్మ నారాయణా మ. హరునిన్నద్రిజ నాంజనేయుని గుహు న్నయ్యంబరీషున్ ధ్రువుం గరిఁ బ్రహ్లాదు విభీ'ణాఖ్యుని బలిన్ ఘంటాశ్రవు న్నారదున్ గరమొప్ప న్విదురున్ బరశరసుతున్ గాంగేయునిన్ ద్రౌపదిన్ నరునక్రూరునిఁ బాయకుండును భవన్నామంబు నారాయణా శా. శ్రీకిన్మందిరమైన వక్షము సురజ్యేష్ఠోద్భవస్థాననా భీకఁజాతము చంద్రికాంతర సుధాభివ్యక్తనేత్రంబులున్ లోకస్తుత్యమరున్న దీజనక మాలోలాంఘ్రియున్ గల్గు నా లోకారాధ్యుడవైన నిన్నెప్పుడు నాలోఁజూతు నారాయణా శా. విందుల్ విందులటంచు గోపరమణుల్ వ్రేపల్లెలోఁ బిన్ననాఁ డందెల్ మ్రోయఁగ ముద్దుమో మలర ని న్నాలింగితున్ సేయుచో డెందముల్ దనివార రాగరసవీటీలీలలన్ దేల్చుమీ మందస్మేరముఖేందురోచులు మము న్మన్నించు నారాయణా శా. విందుల్వచ్చిరి మీయశోదకడకు న్వేగంబెపొమ్మయ్యయో నందానందన! చందనాంకురమ! కృష్ణా! యింకఁ బోవేమి మా మందం జాతరసేయఁ బోదమిదే రమ్మా యంచు మిమ్మెత్తుకో చందంబబ్బిన నుబ్బకుండుదురే ఘోషస్త్రీలు నారాయణా శా. అన్నా కృష్ణమ నేఁడు వేల్పులకు మీఁదన్నార మీచట్లలో వెన్నల్ ముట్టకు మన్ననాక్షణము నన్విశ్వాకృతిస్ఫూర్తివై యున్నన్ దిక్కులు చూచుచున్ బెగడి ని న్నోలి న్నుతుల్ సేయుచున్ గన్నుల్ మూయ యశోదకున్ జిఱుతవై కన్పించు నారాయణా శా. ఉల్లోలంబులుగాఁ గురుల్ నుదుటిపైనుప్పొంగ మోమెత్తి ధ మ్మిల్లం బల్లలనాడ రాగరస సమ్మిశ్రంబుగా నీవు వ్రే పల్లెందాడుచు గోపగోనివహ గోపస్త్రీలయుల్లంబు మీ పిల్లంగ్రోవిని జుట్టిరాఁదిగుదు నీపెంపొప్పు నారాయణా మ. కసవొప్పన్ పసి మేసి ప్రొద్దుగలుగం గాంతారముం బాసి య ప్పసియు న్నీవును వచ్చుచో నెదురుగాఁ బైకొన్న గోపాంగనా రసవద్వృత్తపయోధరద్వయహరిద్రాలేపనామోదముల్ పసిఁ గొంచున్ బసిఁ గొంచువచ్చుటలు నే భావింతు నారాయణా శా. చన్నుల్ మీఁదికి చౌకళింప నడుముం జవ్వాడ కందర్పసం పన్నాఖ్యంబు నటించుమాడ్కి కబరీభారంబు లూటాడఁగ విన్నాణంబు నటింప గోపజన గోబృందంబుతో వచ్చు మీ వన్నెల్ కన్నుల ముంచి గ్రోలుటలు నే వర్ణింతు నారాయణా మ. పెరుగుల్ ద్రచ్చుచు నొక్కగోపిక మిముం బ్రేమంబునం జూచి రా గరసావేశత రిత్తద్రచ్చనిడ నాకవ్వంబు నీవు న్మనో హరలీలం గనుంగొంచు థేనువని యయ్యాఁబోతునుం బట్టితీ వరవృత్తాంతము లేను పుణ్యకథగా వర్ణింతు నారాయణా శా. కేలన్ గోలయు గూటిచిక్కము నొగిం గీలించి నెత్తంబునం బీలీపింఛముఁ జుట్టి నెన్నడుమునం బింఛావళిన్ గట్టి క ర్ణాలంకారకదంబగుచ్చమధుమత్తాలీస్వనంబొప్పనీ వాలన్ గాచినభావమిట్టిదని నే వర్ణింతు నారాయణా శా. కాళిందీతటభూమి నాలకదుపుల్ కాలూఁది మేయన్ సము త్తాలాలోల తమాలపాదపళిఖంతస్థుండవై వేణురం ధ్రాలిన్ రాగరసంబునిండ విలసద్రాగంబు సంధించి గో పాలవ్రాతము గండుగోయిలలుగా వర్ణింతు నారాయణా శా. రాణించెన్ గడునంచు నీసహచరుల్ రాగిల్లి సోలంగ మీ వేణుక్వాణము వీనులంబడి మనోవీథుల్ బయల్ ముట్టఁగా ఘోనాగ్రంబులు మీఁదికెత్తుకొని లాంగూలంబు లల్లార్చి గో శ్రేణుల్ చిందులు ద్రొక్కి యాడుటలు నేఁ జర్చింతు నారాయణా